Черчилльдің «ішкі дауысы»
11-01-2024
Фастфуд әлемнің әртүрлі елдеріндегі әр түрлі жастағы топтар арасында танымал болып, ересектер үшін де, балалар үшін де сүйікті тамаққа айналды. Адам денсаулығына фастфудтың зиянды екенін білсекте, бірақ бәрібір оның қаншалықты қауіпті екенін біле бермейміз.
1. Фастфуд депрессияны тудырады
Фастфуд мейрамханаларынан тамақтану сіздің депрессияңыздың қаупін арттырады. Public Health Nutrition журналында жарияланғанындай 9 мыңға жуық гамбургерлердің, хот-догтар мен фридің қатысуымен болған бұл зеріттеу нәтижелері адамның дене бітіміне ғана емес, сонымен қатар психологиялық жағдайына да әсер ететіні анықталды. Атап айтқанда, фаст-фудты тұтынатын адамдарда дұрыс тамақтанудан гөрі депрессия жиі пайда болады.
Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, тез дайын болатын тамақты тұтынатын адамдарда фаст-фудты аз тұтынатын немесе мүлдем жемейтін адамдармен салыстырғанда депрессияның даму қаупі 51 пайызға жоғары. Зерттеу авторы Алмудена Санчес-Виллегас: «Сіз тез тамақтанған сайын, депрессияның пайда болу қаупі соғұрлым жоғары болады», - дейді.
2. Фастфуд астма мен аутизмнің дамуына әкеледі
Environmental Health Perspectives журналында жүргізілген зерттеу нәтижесінде фастфуд қаптамаларында жиі қолданылатын винил мен пластиктен жасалған икемділікті жұмсартуға және икемдеуге арналған химиялық заттар тобы адам ағзасына кері әсерін тигізеді. Атап айтқанда, бұл химиялық заттар гормондарды бұзатыны және бірнеше қауіпті аурулардың, соның ішінде астма және аутизмнің дамуына әсер ететіні белгілі.
3. Фастфуд жадты бұзады
Фастфуд мейрамханаларынан үнемі тамақтанғаннан кейін уақыт өте келе есте сақтау қабілет нашарлайды. Австралия ғалымдары егеуқұйрықтарға эксперимент жасау арқылы фастфудтың адамға тигізетін әсерін зерттеді. Жеті күн өткен соң, олар кеміргіштердің ақыл-ой әрекетінде айтарлықтай бұзылулар болғанына көз жеткізді. Атап айтқанда, жад ең көп зардап шегетіні анықталды. Сондай-ақ, эксперимент барысында ғалымдар жоғалған жадтың қалпына келмеуі мүмкін екенін дәлелдеді, тіпті егер ол қалыпты тамақ ішсе де.
4. Фастфуд ерте қартаюдың басты себебі
Британдық ғалымдар тез дайын болатын тамақтарды әжімдер мен безеулердің себебі екенін анықтады. Мамандардың пікірінше, адам өзінің биологиялық жасынан 4-6 жас үлкен болып көрінетін. «Қартаю эпидемиясы» дұрыс тамақтанбауымен тікелей байланысты. 25 жастан асқан 8000 әйелді зерттеу арқылы ерте қартаюдың негізгі себебі - тез тамақтану екенін анықтады. Сұйықтықтың жетіспеуі және қаныққан майлар мен қарапайым көмірсулардың мөлшері анықтауға мүмкіндік берді.
5. Фастфуд мидың мөлшеріне әсер етеді
Австралиялық ғалымдардың зерттеулерінің нәтижесі бойынша, денсаулығы нашар егде жастағы адамдардың миы кішірейген, бұл фастфудтың адам денсаулығына зиянды әсерін тағы бір дәлелдейді. Атап айтқанда, зерттеушілер фастфудтың гиппокампқа қаншалықты әсер ететінін анықтады. Экспериментте MRI көмегімен гиппокамптың мөлшерін анықтаған 60 жасқа жуық 250 адам тексерілді. Жас ұлғайған сайын мидың бұл аймағы кішірейе түседі, дегенмен ғалымдар көлемнің өзгеруі бөлікке байланысты болатындығын анықтады. Фастфудты жемейтін және оны көп тұтынатын адамдармен салыстырғанда мидің сол жақ бөлігі жалпы қарттық өзгерістен 60 пайызға аз.
6. Фастфуд мектептің үлгеріміне әсер етеді
Фастфуд баланың миына зиянды. Огайо штатының университеті зерттеушілерінің зерттеулері жылдам тамақтанатын балалардың математика, жаратылыстану және оқу сынақтарынын аз екенін көрсетті. Күн сайын фастфуд тұтынатын балалар жаратылыстану ғылымынан орта есеппен 79 балл жинаса, ал фастфудты ешқашан жеп көрмеген балалар 83 балл жинайтыны анықталды. Мұндай ұқсас нәтижелер басқа сынақтарда байқалды. Ғалымдардың тұжырымдары 8,5 мың оқушының мәліметіне негізделген. Сарапшылардың пікірінше, бұл темірдің жетіспеушілігімен байланысты болуы мүмкін, ми қызметінің баяу дамуына әсер етеді.
7.Фастфуд сперматозоидтардың сапасына кері әсерін тигізеді
Америка Құрама Штаттарындағы Гарвард қоғамдық денсаулық сақтау мектебінің зерттеушілері көбірек көкөністер, жемістер мен балықты, жылдам дайын болатын тамақтарды аз тұтынатын еркектердің сперматозоидтарының сапасы жоғарырақ екенін анықтады. Ғалымдардың тәжірибесі көрсеткендей, дұрыс тамақтану ережелерін ұстанатын еркектердің шәует қозғалғыштығы фастфуд мейрамханаларында үнемі тамақтанатындарға қарағанда кемінде 11 пайызға жоғары. Бұл фастфуд ер адамның күш-қуат қабілетін төмендететінін көрсетеді.
8.Фастфуд тәуелділікке әкеледі
Оңтүстік Австралия университетіндегі ғалымдардың зерттеуі көрсеткендей, адамдар тез тамақтануға тәуелді бола алады, бұл есірткіге тәуелділік секілді. Егеуқұйрықтармен тәжірибе жасау кезінде ғалымдар тез дайыг болатын тамақтарды пайдалану адам миында орналасқан ләззат орталығының негізгі компоненттерін өзгертетінін білді. Май мен қант мөлшері жоғары тағамдар дофамин деңгейінің өзгеруіне әкелуі мүмкін, нәтижесінде фастфудты ұзақ уақыт тұтыну есірткіге тәуелділікке ұқсас мидың тәуелділігіне әкеледі.
9.Фастфуд шектен тыс салмақ қосуға әкеледі
Колумбия университеті мен Берклидегі Калифорния университеті бірлесіп жүргізген зерттеуге сәйкес, мектептен 150 метр қашықтықта орналасқан фастфуд мейрамханасы студенттердің семіздікке шалдығу ықтималдығын 5,2 пайызға арттырады. Тәжірибе барысында мамандар сонымен қатар фастфуд мейрамханасынан 800 метр қашықтықта тұратын жүкті әйелдердің 20 килограмнан асатын салмақ алу қаупі 2,5 пайызға жоғары екенін анықтады.
10.Фастфуд сізді көбірек тамақтануға мәжбүр етеді
Дьюк университетінің зерттеушілері жылдам тамақтану мейрамханалары көбінесе сусынның көбірек көлемін сатып алуға тұтынушыларды итермелейтінін, оның көлемін арттыратындығын анықтады. Мамандар саналы түрде адамның мөлшері орташа көлемді тамақтарды таңдайтынын біліп, сол тамақтардың бағасын қымбаттырақ қылады. Осылайша, мұндай тамақ өнімдері ұғымы үлкен бөліктерді қамтиды, нәтижесінде олар артық тамақтануды тудырады.
11.Фастфуд – қымбат
Фастфуд арзан азық-түлік деген танымал пікірге қайшы, фастфуд мейрамханаларындағы тамақ әркез қымбат.
McDonald's-тегі азық-түліктің орташа құнын және қарапайым және пайдалы тағамдардың құнын салыстыра отырып, бір кило тары, тартылған күркетауық және бірнеше пакет мұздатылған көкөністер тұтынушыға тез дайындалған түскі ас сияқты бірдей болады деп қорытынды жасауға болады.
12.Фастфуд иллюзияның дәмін тудырады
Фастфуд тағамдарының исі қазір оттан шығарылғанын сезіндіретін жағымды хош иіске айналады. Мұздатылған және дайындалған тағамның хош иісті әрі дәмді болатындығын ескерген жөн. Кез-келген басқа хош иістер сияқты, мұндай өнімді пайдалы деп айту қиын.