«Шығыс Қазақстан облысы Семей қаласының білім бөлімі»мемлекеттік мекемесінің

«А.Ибраев атындағы жалпы орта білім беретін мектеп»коммуналдық мемлекеттік мекемесі

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Бейсембаева Нургул Тогузбаевна

Тақырыбы: Синтаксис, морфология бөлімдерін қайталау

Сабақтың мақсаты:Синтаксис, морфология бөлімдерін қайталау

Міндеттері:

А) білімділігі: Оқушыларды сабаққа қатыстыра отырып, тіл біліміне деген танымдық қабілеттерін арттыру
Ә) дамытушылығы: Өткен тақырыптарды қайталата отырып, оқушылардың ой - өрісін кеңейту, берілген тапсырмаларды шапшаң орындату.
Б) тәрбиелігі: Оқушыларғаэстетикалықтәрбие беру, өзтілінсүйебілугетәрбиелеу.
Сабақтыңтүрі: қайталаусабағы
Әдісі: сұрақ - жауап, топ жарысы
Сабақтыңкөрнекілігі: сызбалар, тақта, бор.

Сабақтыңбарысы:
1. Ұйымдастырубөлімі
2. Сұрақ - жауап (ауызша)
3. Сызба «Морфология»
4. Сызба «Синтаксис»
5. Тест
6. «Мақалқұрастыру» (аудармажұмысы)
7. Сұрақ - жауап (капитандарсайысы)
8. «Домино» ойыны. Ақындардыңөлеңдерінқұрастыру
9. Талдаудыңтүрлері (синтаксис, морфология, фонетика)
10. Бекіту, бағалау
11. Үйгетапсырма

І. Ұйымдастырубөлімі
- Саламатсыз ба, балалар!
- Отырыңыздар!
- Бүгінақпанайыныңнешесі?
- Бүгінаптаныңқайкүні?
- Бүгінаптаныңжұмакүні
- Сыныптакезекшікім?
- Сыныптакімжоқ?

ІІ. Сұрақ - жауап (ауызша)
І топ.
1. Тілбілімініңдыбыстықжағынзерттейтін сала (фонетика)
2. Тіліміздегісөздердіңжиынтығы (лексика)
3. Жетіата (әке, бала, немере, шөбере, шөпшек, немене, туажат)
4. Сөйлемніңқұрамынақарайнешетүрі бар? (2)
5. Етістіктітіркескемысалкелтір (үйденшықты)
6. Қазақтілінденешесөйлеммүшесі бар? (5)
7. Байланысутәсілдеріқанша? (4)
ІІ топ.
1. Сөзтаптарынзерттейтін сала (морфология)
2. Сөзтіркестері мен сөйлемдердізерттейтін сала (синтаксис)
3. Есімдітіркескемысалкелтір (әдемікөйлек)
4. Жайсөйлемніңнешетүрі бар? (7)
5. Байланысутүрлерінешеу? (5)
6. Жетіжоқ (аспандатіреуішжоқ, жердеөлшеуішжоқ, тастатамыржоқ, тасбақадаталақжоқ, алладабауыржоқ, аққудасүтжоқ, жылқыдаөтжоқ)
7. Сөйлемніңайтылумақсатынақарайнешетүрі бар? (4)

ІІІ. Сызба «Морфология»
Берілгенсызбағабайланыстысөздержазу.
І топ. ІІ топ.
Мыс: бармайтыны мыс: тарақтары

IV. Сызба «Синтаксис»
Берілгенсызбағабайланыстысөйлемдержазу.
І топ.
Мыс: Әжемніңормалыбөлмедетұр 
ІІ топ.
мыс: Бауыржананасынкөшеденкөрді

V. Тест
№ жауапДұрысжауап балл
1. Меңгерудітабыңыз.
А) мектептежүр
Ә) аманкелді
Б) ашықаспан
2. Матасуғақатысты бар септікқайсы?
А) жатыс
Ә) ілік
Б) ілік
3. Қабысудытабыңыз.
А) жаңакітап
Ә) анамныңқолы
Б) Анаротыр
4. Жанасабайланысқантіркестітабыңыз
А) сенікөру
Ә) бүгіншығады
Б) қағазбенсүртті
5.Бастауыш пен баяндауыштыңбайланысы.
А) қабысу
Ә) меңгеру
Б) қиысу

VI. Мақалқұрастыр (аудармажұмысы)
І топ
Тлісатыдражсатасамражсабыдараж
Тілтасжарды, тасжармаса, бас жарды
ІІ топ
Кебеңңестебейерінядыотныңрақлентібей
Еңбекетсеңерінбей, тоядықарныңтіленбей.

І топ. ------------ІІ топ.
А) тас, бас ---- еңбек, ерінбей
Ә) (орысша)----------
Б) (ағылшынтілінде)-----------
В) Әр топ өздерінеберілгенмақалдарынасинтаксистікталдаужасайды.

VII. Сұрақ - жауап (капитандарсайысы)
Мұғалімоқиды, оқушыбірденжауапжазады.
1. Мифтікескінанымбойыншаатын тура айтуғатыйымсалынғансөздер (табу)
2. Қазақтіліқайжылымемлекеттікмәртебегеиеболды? (1989)
3. – а, - е, - й, - ып, - іп, - п, - ғалы, - гелі, - қалы, - келі, неніңжұрнағы? (көсемше)
4. Етістіңнешетүрі бар? (4)
5. Тұйықбуынғамысалкелтір (ән)
6. Атау мен іліктенбасқасептіктердіңсұрақтарынажауапберетінбайланысудыңтүрі? (матасу)
7. Тынысбелгілерінзерттейтін сала (пунктуация)
8. – ау, - еуқай сан есімніңжұрнақтары? (жинақтық)
9. Еліктеусөздіңнешемағыналықтүрі бар? (2)
10. Мын, мін, бын, бін, пын, пін, қайжалғау, қайжақ? (ж. ж. ІІІ ж.)
11. Кетедісөзіндегідіжалғаума, жұрнақ па? (жалғау)
12. Кімге? Неге? Кімді? Нені? Кімде? Неде? Кіммен? Немен? Қайсөйлеммүшесініңсұрақтары? (толықтауыш)
13. Көмекшіетістіктердітеріпжаз. (е, де, ет, жазда)
14. Күрделісөздіңнешетүрі бар? (4)
15. Қазақтіліндегіқатаңдауыссыздыбыстардың саны? (11)
16. Тұйықетістіктіңжұрнағы (у)
17. Тура толықтауышөзінқайсептіктетұруынталапетеді? (табыс)
18. Үндестікзаңынабағынбайтынсептік? (көмектес)
19. Пысықтауыштыңшарттыбелгісі (-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.)
20. Тұрлаусызсөйлеммүшелерінің саны? (3)

VIII. «Домино» ойыны. Ақындардыңөлеңдерінқұрастыру
І топ.
Абай Құнанбаев «Қараңғытүнде тау қалғып»
Қараңғытүнде тау қалғып
Ұйқығакетербалбырап.
Даланыжым - жырт дел - сал ғып,
Түнбасадысалбырап.
Шаңшығармасжол - дағы,
Сілкінеалмасжапырақ.
Тыншығарсың сен - дағы,
Сабырқылсаңазырақ.
ІІ топ.
СұлтанмахмұтТорайғыров «Шәкіртойы»
Қараңғықазақкөгіне
Өрмелепшығып, күнболам!
Қараңғылықтыңкегіне
Күнболмағанда, кімболам?
Мұздағанелдіңжүрегін
Жылытуға мен кірермін!

IX. Талдаудыңтүрлері (синтаксис, морфология, фонетика)
Фонетикалықталдау.
Жусан (жұусан), орақ (уорақ), түбіт (түбүт), қоян (қойан), үлгеру (үлгөрүу), тасшы (ташшы), тою (тойұу), сусын (сұусұн), жануар (жанұуар), жарқанат (жарғанат), домбыра (домбұра), үдеу (үдөу), ізсіз (іссіз).

Морфологиялықталдау
1. Суреткер, келемін, екі
2. Өзі, ертең, әке - шешеден
3. Құрған, дүңк, және
4. Сұлу, сөзін, көшеді
5. Шөре - шөре, тәтті, жұмды
6. Әдейі, жүрсе, жүздеген
7. Жалт, бойшаң, көрсетпесе
8. Келді, бесінші, Абай
9. Өкпеле, адалдық, сені
10. Ілгері, үшеу, тарихи
11. Рақаттан, өкініш, қазысты
12. Дейін, күректері, әдепті
13. Кеше, төрттерде, қараша

Синтаксистікталдау
1. Ағаштыбылайжарарболар.
2. Оның бала - шағасықалағакеліпкетті
3. Оларшалғайауылдардыаралады.
4. Екіқарткісіменамандастым
5. Шешесібаласыныңжүзінемейірленеқарады.
6. БұлсөзімеШаймерденкеңк - кеңккүлді
7. Қорқақкөлеңкесіненқорқады.
8. Бұлсөзоғанқаттыәсеретті.
9. Оны ешкімгекөрсетпе
10. Кейбіраңдарертеменазықтануғашығады!
11. Жылқыны тез қайырыңдар!
12. Кеше күнсуықболды
13. Дауылданкейінтыныштықорнаған.

X. Бекіту, бағалау
Соныменбалалар, бүгінбізқандайтапсырмаларорындадық?
Ал ендітақтағақарайық, қай топ қанша балл жинады.
Еңкөпұпайжинаған топ 1 - шіорынғаиеболады.

XI. Үйгетапсырма. Екіжайсөйлемгеталдаудыңүштүрінжасапкелу.
Сабақаяқталды, сауболыңыз!