Ең жарық жұлдыз
Аспандағы ең жарық жұлдыз қандай жұлдыз? Бұл жауабы жеңіл сұрақ емес. Себебі, біз көретін жарық жұлдыз басқа да негізінен жарығы мүлде басқа. Ал егер жұлдыздың жарық сәулесінің өлшемін есептегенде мүлде бақа екені анық. Бұл да киім ілгіште көйлек басқа да, үстіңе кигенде мүлде басқа-ға келеді. Біз жарық деп білетін жұлдыз тек жерге жақын жұлдыздар, ал шын жарықтың жыры басқа.
Сондықтан аспандағы ең жарқын жұлдыз туралы айтқан кезде жұлдыздардың көрінетін және абсолюттік жарықтығын ажырату керек.
Аспандағы ең жарқын жұлдыз - Үлкен Ит шоқжұлдызынан шыққан Сириус жұлдызы.
Сириустың көрінетін жұлдызды шамасы-1,46 М.
Аспандағы осы ең жарқын жұлдыздың абсолюттік жұлдыз шамасы 1,4 м тең.
Айтпақшы, Сириус-бұл екі жұлдыз, ол ақ карликтен (Сириус В) тұрады, ол күннен сәл жеңіл және жарқын жұлдыздан (Сириус А) тұрады, ол біздің күннен екі есе ауыр. Қарап суретін Сүмбіле жасалған телескоппен Хаббл. Үлкен жарқын жұлдыз – бұл Сириус А, ал жұлдыздың төменгі сол жағындағы кішкентай ақ нүкте бұл – Сириус B.
Сириус аспандағы ең жарқын жұлдызының арқасында, ол көктегі саланың құрылысы туралы көптеген халықтардың көрінісінде елеулі орын алады.
Сириус қайда орналасқан?
Оны табу өте оңай. Әрине, процессті қыста жүзеге асырған дұрыс, себебі жазда Сириус көрінбейді.
Солтүстік жарты шардағы ең жарқын жұлдыз
Аспанның солтүстік жарты шарының ең жарқын жұлдызы - Арктур. Бұл Волопас шоқжұлдызындағы ең жарқын жұлдыз.
Арктур - Солтүстік жарты шардағы ең жарқын жұлдыз болса да, ол аспандағы жарықтығы жөнінен төртінші жұлдыз.
Алғашқы үш орынды аспанның оңтүстік жарты шарында орналасқан Сириус, Канопус және Альфа Центавра алады.
Бұл жерде біздің Солтүстік ендіктерімізде көктің оңтүстік жарты шарының бір бөлігін көріп отырмыз. Сондықтан орта ендікте аспанның ең жарқын жұлдызы - Сириус көрінеді, бірақ ол көктегі саланың Оңтүстік жартысына жатады. Оңтүстікке қарай оңтүстік жарты шардағы жұлдыздар соғұрлым көбірек болады, Солтүстік жарты шардағы жұлдыздар тек төмен түседі,бірақ толық жоғалмайды. Ал экватордан аспанның оңтүстік және Солтүстік жарты шарының барлық жұлдыздарын бір уақытта көруге болады.