Пәні: Қазақстан тарихы

Сынып:   8 «Б»

Қатысқандар  саны: 19

Қатыспағандар   саны:

Мұғалімнің  аты-жөні:

Сарсенбаева   Г.

Сабақтың  тақырыбы:

Абылай ханның ішкі және сыртқы саясаты

Зерттеу сұрағы :

Дербес Қазақ мемлекетін сақтап қалудағы  Абылай ханның рөлі қандай?

Оқу  мақсаттары:

8.3.1.2 Қазақ  хандығының  ішкі саяси жағдайын талдау.

Сабақтың  мақсаты:

Барлық оқушылар: Қазақ    халқының  аса  көрнекті    саяси  және мемлекет қайраткері   Абылай хан жайлы жүйелі білім алады.

Басым оқушылар: Абылай    ханның  Қазақ  хандығының    тәуелсіздігі  мен  аумақтық    тұтастығын  сақтай  білгендігін    нақтылай  отырып,  оқушылардың тіл  байлығын, тарихи  танымын, ізденімпаздық   қабілеттерін шындайды

Кейбір оқушылар: тарихи тұлғаларға   деген құрмет сезімін қалыптастырады

Бағалау  критерийі:

v  Абылай хан тұсындағы   қазақ хандығының ішкі  саясатын   сипаттайды;

v  Абылай-қазақ хандығының аса көрнекті саяси және   мемлекет қайраткері екенін біледі;

v  Абылайдың қазақ жерлерін біріктіру жолындағы күресін   зерттейді Абылайдың қазақ тарихында алатын орнын  көрсетеді;

Тілдік  мақсат:   

Жаңа ұғымдар: материалдық және рухани мәдениет, балбал, тұмар, бедер.

Абылай ханның   жеке басының қасиеттері:

-мұсылманша жақсы   білім алды ;

-шығыстың   жеті тілін білген ;

-домбыраны   жақсы тартып, 20-дан астам күй шығарған ;

-батыл,ержүрек   ;

-дене күші   зор ;

-сөзге шебер   әрі тапқыр ойлы ;

-сөзіне берік   ,алғыр ойлы ;

-керемет   шешен,қазақтың әдет заңдары мен шежіресін өте жақсы білген ;

-барынша адал   әрі әділ ;

Құндылықтарға  баулу:   

Ұлттық   қауіпсіздік және еліміздің бүкіләлемдік,өңірлік мәселелерді шешуге жаһандық   тұрғыдан қатысуы мемлекетіміздің белсенді,тіңдестірілген сындарлы және   жауапты ішкі саясатының басты мәні.

АКТ дағдылары

Іздену, қолдану,   түсіну

Пәнаралық  байланыс:   

Қазақ   әдебиеті

Алдыңғы  білім:   

 Қазақ хандығының Ресей империясына   қосылуының басталуы

Сабақтың басы

           10 минут

І. Ұйымдастыру кезеңі:Сәлемдесу, оқу құралдарын   дайындау

ІІ. Үй   тапсырмасын сұрау:

« Гүл   шоқтары» әдісі бойынша

1.Әбілқайыр    қай жүздің ханы?        ( Кіші жүздің )

2.Жоңғар  бас   қонтайшысы  (Қалдан – Церен)

3.Орыс патшайымы Анна Иоанновна Кіші жүздің   Ресей

бодандығына қабылдау туралы грамотаға қай жылы   қол қойды?

( 1730 .ж   19 ақпанда)

4. А.И. Тевкелев елшілігі? ( 1713.ж  көктемде  елшілік жіберді )

5.Абылайды паналаған    жоңғар тағының мүрагері? (   Әмірсана)

6. Қалмаққырылған    жылы        (1726.ж)

7.Әбілқайырдың бас қолбасшысы болып кім сайланды? (Бөгенбай батыр)

8. Жоңғарлармен болған Аңырақай  шайқасы қай жылы болды? (1729.ж)

9.Әбілқайыр хан қай жылдары  өмір сүрген? (1680 – 1748 ж)

10. Кіші жүз ханы Әбілқайыр    Ресейдің қол астына кіруге антты қай жылы қай айда қабылдады? (1731 жылы қазан айында)                                                                                  

Ресурстар

Оқулық,дәптер,

қалыптастырушы тапсырмалар

стикер,

смайликтер, маркер,плакат,

нодбук

Сабақтың ортасы

20 минут

ІІІ. Жаңа сабақтың мақсатын таныстырып өтемін

      Бейнебаян   көреді

1.Абылай хан   қай жылы дүниеге келді?

2.Абылай   ханның шын есімі?

3.Абылай хан   қай жылдары ел биледі?

4.Абылай хан   тұсындағы Қазақ батырлары мен,билері?

Мәтінмен жұмыс

Абылай ханның шын аты Әбілмансұр   қазақ халқының ұлы ханы қолбасшы және дипломат. Жеті тілді меңгерген. Абылай   Жәңгірханның бесінші ұрпағы. Ақтабан шұбырынды жылдарында әкесі Уәлиден   айырылып жетім қалып , үйсін Төлебидің қолына келеді. Аш жалаңаштықтан   жүдеген өңіне, өсіп кеткен шашына қарап Төлеби оған « Сабалақ »деп ат қояды ,   түйесін бақтырады. Ол кезде Абылай хан 13 жаста еді. 1726 жылы 15 жасында   жоңғар басқыншысына қарсы соғысқа белсене қатысады.
  1730-1731 жылдары Әбілмәмбет ханның әскери жасағына кірген ол бір шайқастың   кезінде «Абылайлап» ұран тастап , қалмақтардың батыры,
  Қалдан Сереннің ұлы шарышты өлтіреді.
  1771 жылы Абылайды хан көтереді. Халқының оны пір тұтқаны соншалық ,
  Абылайды жердегі тәңірдей көретін.
  Хан сайлау салтанатына жиналған жамағат ханның үстіне алтын-күміс теңгелерден   шашу шашады.
  Бұдан кейін ханға арнап тігілген алтын қалпақ,қамқа тон, зерлі шалбар, оқалы   етік кигізіп, алтын ер-тұрманды арғымақ атқа мінгізеді.

ІV. Топтық жұмыс

І. топ  Кластер   әдісі

Дескриптор:

1.Абылай ханның өмір сүрген және   билік еткен кезеңдерін біледі.

2. Ішкі саясатын  анықтайды.

ІІ. топ  Абылай   ханның ішкі саясаты кестеге жазады

Дескриптор:

v  Абылай ханның билік   құрған жылын анықтайды;

v  Абылай ханның ішкі   саясатын сипаттайды

ІІІ.   топ      Даналық кестесі

Дескриптор:

v    Ұлы  даналар сөзін  жазады;

v    Ұлы   даналар сөзінің авторын анықтайды;

                                            Жеке жұмыс

1  - Тапсырма

Абылай   хан елдің ішкі саясатын билеуде қандай батырлар мен,  билермен кеңесті?

                                 Кестемен   жұмыс

Дескриптор:

Ø  Абылай   ханның кеңескен билерін сипаттайды;

Ø  Абылай   ханның кеңес сұраған батырларын анықтайды;

2-Тапсырма     «Сандар   да сөйлейді»

Дескриптор:

1.   1771ж оқиғаны сипаттайды

2. 1743ж   оқиғаны әңгімелейді

3.   1711ж болған оқиғаны түсіндіреді

4.  XVІІІ ғ 70 ж оқиғаны сипаттайды

5. 1781ж   оқиғаны әңгімелейді

3 - Тапсырма    «Ақиқат-Жалған»  

Дескриптор

 1.Абылай ханның тұсындағы қазақ хандығының   ішкі және сыртқы саясатын анықтайды

Бейнебаян көреді

Топтық тапсырма

Картамен жұмыс

Тірек сызбамен   жұмыс

Жеке жұмыс

 Сабақтың    соңы

         10 минут

ІV. Сабақты бекіту

                                              Жұптық   жұмыс        

                                Лента сұрақтары

1.Абылай хан әскерінің    қолбасшысы болған  батыр (Қабанбай)

2.Абылай неше жасында жоңғарларға  қарсы соғысқа шықты? (20 жасында)

3.Абылай заманындаға Орта жұз биі?   (Қазыбек   би)

4.Абылай хан кімнің ұрпағы    ( Жошының)

5.  Абылайға  Төле бидің қойған аты?   (   Сабалақ)

6.Абылай ханның өмір сүрген жылдары  (1711-1781ж)

7.Абылайдың шын аты    (Әбілмансұр)

8.Төле бидің қойған лақып  (   Сабалақ)

9.Абылайдың серігі , ақылшысы, кеңесшісі ,болған атақты   жырау   (Бұқар жырау)

10.Абылайдың серігі болған батырлар  (Бөгенбай   , Наурызбай,Қабанбай , Малайсары )

11.XVІІІ ғасырдың 30 жылдарында билік құрған хан?

(Абылай хан)

12.Абылайдың хандық құрған жылдары?  (1771-1781ж.ж)

13. Абылай хан қай жерде жерленді?  (Түркістанда)

14.Абылай қайтыс болғаннан кейін Орта жүзге кім хан   болды ?    (Уәли)

15.Абылай хан дамытуды қолдаған шаруашылық саласы? (Егін шаруашылық)

Жұптық жұмыс

Кері байланыс

Кері байланыс

«Білім қоржыны» кері байланыс

Үйге   тапсырма:  

Абылай хан туралы эссе жазу  

Кері байланыс

Саралау – сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау   көрсетпексіз?

Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға   қандай тапсырмалар бересіз?

Бағалау – сіз оқушылардың   материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырысыз?

Денсаулық және қауіпсіздік   техникасын сақтау

  Барлығы

Тапсырма     «Сандар да сөйлейді»

Кейбірі:   Ақиқат-Жалған»  

Бақылау, қадағалау

Түзету жұмыстары.

Өзара бағалау, өзін өзі бағалау

АКТ қолдану барысында қауіпсіздік ережелерін түсіндіру

«Бас   бармақ»

Рефлексия

Сабақ / оқумақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары

тиімді   болды ма?

Мен   берілген уақыт ішінде үлгердім    бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер

енгіздім жəне неліктен

Қорытынды бағамдау

Қандай екі нəрсе табысты болды (оқытуды да, оқуды да   ескеріңіз)?

1:

2:

Қандай екі нəрсе сабақты жақсарта алды (оқытуды да,   оқуды да ескеріңіз)?

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып немесе жекелеген оқушылар   туралы менің келесі сабағымды

жетілдіруге көмектесетін не білдім?