Әйтеке би 1644 -1700 жылдар аралығында өмір сүрген. Әйтеке би қазақ  халқының бірлігін нығайтуға үлкен үлес қосқан атақты үш бидің бірі, мемлекет қайраткері. Ол төртқара руынан шыққан. Әмір-Темірдің бас кеңесшісі Ораз қажының бесінші ұрпағы. Әбілқайыр ханға дейін Кіші жүздің сөзін ұстаған қазақтың биі. Есім хан тұсында Самарқанды билеген. Әйтеке бес жасында молдадан оқып сауатын ашқан.

Шешендік қасиетінің ашылуына әкесі мен Қосуақ бидің ықпалдары тиеді. Жеті жасынан бастап Әйтеке, Ақша ханның тәрбиесінде болған. Ол алғаш Ұлықбек медресесінде оқыған. Нәтитжесінде дін, құқық, тарих, математика пәндерін, араб, парсы, шағатай, өзбек тілдерін меңгеріп шыққан.Әйтеке бидің шын есімі Айтық.

Ел басқарушы би

Ақша бабасы елшілік тәсілін, ел басқару жолдарын үйретеді. Ал Жалаңтөс әскери қолбасшылық дағдыларына үйреткен.

Әйтеке би 25 жасынан бастап Кіші жүздің бас биі ретінде алғашында көптеген жиындарға тұрақты қатысқан.