Жыл он екі ай амалдары

Oinet.kz 13-01-2020 661

image.png

16-22 наурыз - Бес қонақ. Бес күн бұлың, кейде боран болады.

27-28 наурыз - Құс қанаты. Қалықтап қар жауады. Халық бұл ырымды «Қардың басын қар алар, ханның басын хан алар» деседі.Осы қармен бірге жыл құсы ілесе келеді. Кей жылдары жаңбырға да ұласады.

4-5 сәуір - От амалы. Қыстың бір күндік соңғы бораны. Мұнан кейін қыс малға отты біржолата береді.

18-19 сәуір - Қызыр қамшысы. Аспанда алғаш рет найзағай ойнап, жаңбыр жауады. (Кей жылдары бір күндік суық та түседі) Отау-отау боп көкте жүзген жаздың бұлты шығады.

28-29 сәуір - Бүршік жарған. Бір күндік суық. Тобылғы, қараған бүршігін жарады.

9 мамыр - Қызыл жұмыртқа. Бір күндік салқын. Осы күні адал құстар қаз-үйрек жұмыртқасын жарып, қызыл-шақа балапанын шығарады.

17-24 мамыр - Құралай. Осы жаңбырмен қоса киік лағын өргізеді.

29-31 мамыр - Үркердің батуы. Үркер шалшыққа батса, яғни осы күндері жаңбыр болса, жаз жаңбырлы болады деген ырым бар. Осыдан бір аптадан кейін шілденің ыстығы басталады. Ол 40 күнге созылмақ.

15-17 сарша - Үркердің толғағы. Арқаның табиғаты бұзылмай тұрғанда бұл шамада аптаға созылған жаңбыр болған. Шілденің аптабынан кейінгі осы жауынды халық асыға күткен.

14-15 тамыз - Таразының тууы. Халық арасында « Таразы туа таң суыр» деген мәтел бар. Күз нышаны алғашқы суық білінеді.Бұлт қоюлана түседі.

21-22 қыркүйек - Сүмбіле жұлдызының тууы. Ел арасында «Сүмбіле туа су суыр» деген мәтел бар. Қабағын түйген күз жаңбырлатып өтеді.

4-5 қазан - Боқырау деп аталады. Алғашқы суық бой көрсетіп, боққа қырау тұрады.

14-19 қазан - Ақыраптың алты күні деп аталады. Бұл күндері қазақ жұлдызшылары тезектің өте майда күлін сағат сайын ұшырып отырып, желдің бағытын, күшін, бұлттың жоғары-төмендігін, алғашқы ұшқын қардың жобасын байқап, қыстың алты айындағы ауа райын болжаған.

18-19 қараша - Қараша қаздың қайтуы.Жаңбыр соңы көктайғаққа ұласады.

4-5 ақпан( М.Әуезов желтоқсанды ақпан айы дейді)-Қырбастың қызылы. Алғашқы аяз, Кей жылдары аяз күрт көтеріліп, 30-35 жетеді.

17-22-ХІІ айс- Теке бұрқыл. Арқаның атақты бораны. Осы шамада арқар мен киік жұптасады.

1-2 қаңтар - Күн таласы. Күн бойы көтереді дейді ел.Жапалақтап қар жауады (Кейде жаңбыр да сіркірейді).

17-27 қаңтар - Сары аяз. Қыс шілдесі деп те аталады. Аяздың шарықтау шегі.

3-5 Үт - Үркер ауған. Тас төбеге шарықтап шыққан үркер жұлдызы төбеден сәл батысқа қарай сырғиды. Осыдан кейін Арқада 30 градустан асар аяз болмайды. Бұл күндер бірер күндік борасын жүріп өтеді.

5-7 наурыз - Толқыма. Алғашқы жылымық, Үркер жамбасқа түсер.

17-19 наурыз - Май боран. Бес қонақтың бір күні. Босаға жұлдызының тууына орай Босаға басы деп те аталады.

"Көгілдір күмбез", Кәмел Жүністегі

Жақсы күйеу (әңгіме)
Эдгар По: Иірім
Сәйкес тақырыптар
Көтерілу