Мата (лат. textile — мата, материя) — химиялық талшықтар мен жіптерден жасалған. Химиялық талшықтар мен жіптер табиғи синтетикалық жоғары молекулярлық қосылыстарды химиялық өңдеу

нәтижесінде алынады. Бастапқы шикізатқа байланысты химиялық талшықтар, жіптерді жасанды және синтетикалық деп бөлінеді.

 Матаның түрлері:

1. Сырт киімдік бағалы маталар: барқыт, тұқаба, берен, биқасап, бүлде, дүрия, қамқа, қойқын, қыжым, мақпал, мауыты, міндала, пайы, баршын, парша, пүліш, саң, тапта, ұштап, тібек, шұға, мана, ләмбөк, дыраб, манат, масаты, борлат, бояқ, бұйдас, зипуын, дабы, сылаң, қасапдар, қаламы, қымқап.

2. Жібек маталар: баршын, кініпас, кіріс, кіләңкөр, күлдірі, қатипа, батсайы, сарпөңке, сіндіп, тапта, торғын, торқа, шәйі, қырмызы, атлас, кінауыз, маңлық, құлпы.

3. Жұқа маталар: зон, ақсұп, борлат, бомази, бояқ, дабы, сыңсыма, сұрып, сәтен, сиса, шағи, бітес, тек, зәріп, саржа, құмаш, орысқол, тайғақ.

4. Арзанқол маталар: ләмбік, діке, үлдірік, ләстік, кенеп, шөжім, шыдаған, сұпы, шыт, бөз, тептік, аңзу, күн-түн, тібен, сәлдебөз, меткетон, тіке.

 Барқыт – өң бетінде қысқа түктері бар қалың мата. Өндірісте барқытты алу үшін таза жібек пен синтетикалық материал пайдаланылады. Ол ежелден байлық пен салтанаттың белгісі ретінде саналған. Егер матаның құрамында жібек болса, ол ұзақ уақытқа дейін құндылығын жоғалтпайды. Содан болар, барқыт бағалы көрінеді. Барқыт суды көп сорады, бірақ тез кебеді. Барқыттың басқа да қасиеттеріне назар аударсақ:

1. Барқыт аллергия тудырмайды.

2. Қыл-қыбыр жинамайды әрі тоқ ұрмайды.

3. Барқыт киім ұзақ уақыт киілсе де, өңін бермейді.

4. Жұмсақтығына байланысты оңай бүктеледі. Егер көйлекті бүрмелі

етекпен тіктіргіңіз келсе, барқыт мата тігу кезінде қиындық тудырмайды.

5. Жуылғанда дақ тез кетеді, оған қоса, қысқарып қалмайды. 6. Барқыт

киімдер үтіктеуді қажет етпейді, тек булау әдісімен кептіруге болады.

7. Барқыт ауа өткізеді, жылу сақтап тұрады. Сондықтан, терлетпейді.

 Атлас - барлық мерзімнің классикасы.Ол ацетаттан жасалғандықтан, денеде әдемі тұрады. Дегенмен,  Атластың күтімі оңай емес.

- Оның түсін сақтаймын десеңіз, тек қана қолмен, жылы суда

мұқият жуғаныңыз жөн.

- Атласты кептіру де ыждаһаттылықты талап етеді.

  Кенеп матасының Отаны - Египет болып саналады. Ніл алқабының

табиғат жағдайлары осы өсімдіктердің өсуіне қолайлы кенеп

матасын тоқуда египет тігіншілерінің шеберлігі жоғары жетістіктерге жетті. Ежелгі Египет кенеп матасының қасиеті біздің осы күнге дейін сақталған мата үлгілерін анықтауға жол береді. Себебі сол кезде шығарылған 1 см 2 осындай матада 84 негізгі және 60 арқау жіп болады екен. 240 см жұқа көре әрең көрінетін мата небәрі 1 - ақ грамм шыққан. Тігінші мұндай жіпті тек саусақпен ғана сезетін болған. Бірақ Египеттік кенеп матасының жұқалығы табиғи жібектен кем түспейді. Мұндай матадан тігілген киімді бес қабаттап кисе де адам денесі анық көрінетін болған.

 Жібек– тоқыма мата өнеркәсібінде пайдаланылатын табиғи талшық.

Кейде сондай талшықтан тоқылған матаны да жібек деп атайды. Жібек құрты қуыршаққа айналар алдында арнаулы бездері бөлетін жібек жіпше – піллә түзеді. Өндірістік жібек, негізінен, тұт ағашының қолдан өсірілетін (асыранды) құртынан және жабайы емен құртынан алынады. Асыранды жібек құрты барлық жібектің 90%-ын береді. Көп еңбек қажет ететіндіктен, жібек ең қымбат саналады. Сондықтан қазір жасанды жібек өндірісі жолға қойылған. Жалғыз пілләдан алынған талшық тым жіңішке болатындықтан, тікелей өндірісте қолданылмай,

тек жібек қасиетін зерттеу үшін пайдаланылады.

 Шифон матасы-жеңілдіктің, нәзіктіктің және жеңілдіктің символы. Ауа, мөлдір және өте жұқа, бұл материал өкпе тіндерінің әлемдегі

жетекші позициялардың бірін берік алады. Бұл күшті бұрау жіптерінен жасалған матаның өте жұқа материалы. Мөлдір және жұқа, ол өте ширатылған жіптің арқасында алынады, сондықтан оның фактурасы тегіс емес, сәл бедерлі.

СӘТЕН - сапалы мақта жiбiнен тығыз етiп тоқылған жылтыр мата.

Шыт операцияларының көмегімен қатты миткалды арнайы өңдеу кезінде алынатын жеңіл мақта-мата тегіс боялған немесе тоқылған мата. Кәдімгі шыттың тығыздығы 80-нен 100 г/м2-ге дейін. Шыт жеңіл сыртқы киімдерді, ерлердің жейделерін, төсек әбзелдерін тігу үшін қолданылады.

Масаты – жұмсақ, түкті барқыт, жібек мата. Масатыдан көйлек, бешпет, қасаба, тақия сияқты қыз – келіншектерге арналған сәнді киімдер тігіледі.

Мақпал - тығыз тоқылған, қалың, түкті барқыттың бір түрі. Мақпалдан қамзол, шалбар, қыз-келіншектердің киімі тігілді, тұскиіз жасалды, баскиім тысталды.

Бөз - мақтадан тоқылған жұқа мата. Байырғы ортада бөзден жеңіл көйлек, дамбал сияқты бұйымдар тіккен. Сондай- ақ қайтыс болған адамның кебінін бөзден дайындаған. Бөз негізінен қазақ даласына керуен арқылы жеткен, кейін

Дүрия - жылтырауық, тығыз, жібек мата. Дүриядан көбінесе қыз-келіншектердің сән-салтанатты киімдері (көйлегі, камзолы) тігіліп, жігіттердің бас киімдері (бөрігі, жекей тымағы)