Бірде үйде отырғанымда  алты жасар балам «су ішем мама, су ішем» деп анасына қарай жүгіре жөнелді. Арғы бөлмеде бала емізіп отырған әйелім кітап оқып отырған маған: «анаған су құйып бере салшы!» деді.  Мен естімеген кісідей есінеп-құсынап кітабымды оқи бердім. Бір кезде емшектегі баланы сілке тастап қатыным жұлқынсын. «Кішкентай ғана нәрсе ғой, тұяғың қимылдаса өліп кетесің бе?» деп шаптықты кеп. Үндемедім. Күн күркіреп, найзағай жарқылдап, жаңбыр сіркіреп басылған соң, ештеңе болмағандай жұмсақ қана, «келші!» дедім. «Мен де мұны кішкентай нәрсе деп ойлайтынмын. Жоқ, бұл әсте кішкентай нәрсе емес екен, отыр сөйлесейік!» – дедім.

Бүгіннен бастап баламның жұмысына мені қолқанат қылуды тоқтат! Оның шамасы келмейтін, әке ретінде атқаратын, көмектесетін жұмыстарды, көрсетер мейірімнің мөлшерін өзім білемін. Ол он минут кешігіп су ішсе шөлден өліп қалмайтын еді, балаңды емізіп болған соң жұлқынбай, бұлқынбай барып құйып бере сал. Әйтпесе өзі құйып ішетіндей қылып үйрет. Дәл осылай кете берсек бұл балалар ертең екеумізді де «құл» қылып, дегенімен жүргізетініне көзім анық жетті. Қысқасы, сен мені құрметтетіп балаларды тәрбиелеуің керек. Балаларымыздың бойына қорыққаннан емес, құрметтегеннен сыйлайтындай дән егіп үлгеруіміз керек. Ертең үлкейгенде кішкене кезінде қорқытып басқарған амалың жүзеге аспай қалады. Сонда не амал істемексің? Міне, алты жас! Кешіктік, сондада «ештен кеш жақсы». «Балам әкеңнің киімін жоғары көтеріп қой!», «балам, әкеңнен ұят болмасын!», «әкеңнің аяқ киімін дұрыстап қой!», «әкеңді тамаққа шақыр!», «әкеңнен рұқсат сұра!», «әкеңді шығарып сал!», «әкең келе жатыр, үйді жинастырыңдар!», «әкеңнің мазасын алма!» … Осындай сөздердің бір күнде кем дегенде біреуі айтылып тұруы керек. Және мұны балаға істете біл. Ал мен күнде емес, аптасына бір рет болса да «мамаларыңа рахмет айтыңдар!», «мамаларың ренжіп қалмасын!», «мамаларыңа сыйлық әперейік!», «мамаларыңмен ақылдасыңдар!» деген сөздерді айтып тұруым керек. Инша Алла солай болады.

Ойындағысы болмай қалса жер тепкілеп, жер тырнап жылап, екеумізді боқтап жатқан мына боқмұрын ертең басымызды қай оңға қаратар дейсің?! Сен мені қазірден бастап өзіңе қолқанат, балама «құл» қылмай-ақ қой. Мұны тыймасаң ертең-ақ сен де менің қатарыма қосылып келініміз бен баламыз отырған арбаға жегілген қосар аттай қосаяқтармыз тұрған іс. Ақырып қалайын десең жүрек қабы жарылып кете ме, түртіп қалайын десең қабаттан секіріп кете ме деп тірі күйік тартудан Құдай сақтасын!

Баланы жұмсап үйрен. Ауылда өскен баламыз ғой, жұмсалғаннан жаман болған жоқпыз. Баяғыда Жиреншеге біреу «қолқанатың бар ма?» дегенде ат үстінде тұрған Жиренше: «бар» – деп үш жастағы баласын көрсетіпті. «Үйбай-ау мынау да қолқанат па?» депті жолдасы. Сонда Жиренше жерге қамшысын тастай салып, үш жастағы баласына: «Балам, қамшымды алып беріп жіберші!» – депті. Баласы домалаңдап келіп қамшыны жерден көтеріп әкесінің қолына жеткізіпті. Сонда Жиренше: «Қолқанат деген осы емес пе?!» деген екен. Оған қарағанда одан екі есе жастағы бала су құйып іше алмайды деген не сұмдық?

Баяғы демей-ақ қояйын, өз әкемді, өз ауылымдағы әкелерді көрдім. Кедейін де, байын да көрдім. Қонаққа барса да бала көтеріп безілдеп немесе шынашақтай баласына, «сүйтесің бе? Бүйтесің бе? Кәне мынаны көрші!» деп маймылша билеп тұратын бүгінгідей әкелерді көрген емеспін. Қайдар дейтін кісі есімде қалыпты. Шәй ішіп болып жамбастай жатқанда ұсақ балалары үстіне үймелеп алатын. Жарықтық маңғаз адам еді, кіші әйеліне дауыстап: «ой, мыналарды алсаңдаршы әй!» – деп қойып жата беретін еді. Кіші әйелі келіп анау қарадомалақтарды шалының үстінен шыбын үркіткендей қуалап жіберетіні есімде. Сонда әйелі: «Аузың бар ғой, өзің неге айтпайсың?» демейді. Өйткені ол әке ғой, көкем-ау, әке ғой! Ол балалармен тәжікелесіп, олар оны қылжақ қылып, мынау сөз ұқтыра алмай жатса… ол кезде ондай жағдай әкеге жараспайтын.

Баласына әкесін сыйлата алған әйел – нағыз әйел! Ол әйелдің басы баласының алдында да, жарының алдында да қадірлі боларына күмәніңіз болмасын! Алладан алар сыйы басқа әңгіме.

Бек Ғалым