Ашық сабақтар
Білім-теңіз — интеллектуалды-марафон: дәстүрлі емес сабақ

Мақала авторы: Рошанова Гульзарям Махаметовна
Жұмыс орны: Алматы облысы Ұйғыр ауданы Долайты орта мектебі
Лауазымы: уйғыр тілі және әдебиеті пәні мұғалімі
Порталға жариялану мерзімі: 09.02.2017

Уйғур тили вә әдәбияти пәнлири муәллими      Г. Рошанова

Синип сирт иш.  

І.Мавзу. Билим –деңиз, ……»   Интеллектуал-марафон

Қатнашқучилар : 8-11-синиплар

ІІ.Мәхсити:1. Өз елиниң, хәлқиниң тарихини, мәдәнийитини үгиниш,  издинип, ижадий ишләш, мәнтиқий ойлаш қабилийитини, билимини  ашуруш. Патриотлуққа,  гөзәлликкә тәрбийиләш.

Түри: Интеллектуал-марафон

Көрнәклик.Слайдлар, Сүрәтләр ,

Пән арилиқ бағлиниш тил, тарих, әдәбият, тәбиәт, мәдәнийәт.

Проблема.Билим билән әмәлиятни бағлаштуруп ижадий ишләшкә үгитиш.

Шәрти. Марафон  5 бөлүмдин туриду. Үч тилда 5тин-15соалға жавап бериду 2-бөлүмдин кейин  талланма топлар қалиду. Талланма топқа көп пай алған топ кириду.

І.-бөлүм- (15 соал) Һәр бир дурус жавап — бир балл.

ІІ.-бөлүм   (15 соал)

ІІІ. Мәтин билән иш. Тәржимә қилиш.

ІV. Мультфильмни көрүп, тәһлил ясайду.

1. V. Сүрәт билән иш.

Бериши:

І.Уюштуруш. Синип оқуғучилириға тил, тарих, әдәбият, тәбиәт, мәдәнийәт саһалири бойичә тәйярлинип келишкә тапшурмилар  берилди.  Өз елиниң тарихи, мәдәнийити тоғрилиқ мәлуматларни тепип келишкә тапшурма берилди.

2.Топлар санлиқ  жетонлар  арқилиқ  бөлүниду.  Санлар арқилиқ топни ениқлайду. Охшаш санлар бир топқа кириду.

1топ

2топ

3топ

ІІ.Йеңи мавзуға көчүш. Оқуғучиларни медитация арқилиқ тәйярлаш.

А)-Силәр қандақ әлдә яшаватисиләр?

-Гөзәллик, гөзәл һаят дегән дегән немә?

Адәм гөзәллиги қәйәрдин келип чиқиду?

Ә) Қазақстан- мениң Вәтиним. Ундақ болса мән  мошу мәмликәтниң  бир пухраси  ретидә  Конституцияниң тәләплири билән миннәтлирини орундап, өсүп – йетилип келиватимән. Биз һәммимиз  Қазақстанниң пухраси  ретидә, қандақ милләт вәкили   болсақму   Заң алдида һесап беримиз.

ІІІ.Асасий қисим.

Шәрти: Марафон 4 бөлүмдин туриду. Үч тилда 5тин-15соалға жавап бериду 2-бөлүмдин кейин  талланма топлар қалиду. Талланма топқа көп пай алған топ кириду.

1Бөлүм.

Ітоп тапшурмилири.

1.Тәбиәт һәққидики мақалларни ейтип бериңлар

2. Аяқлашқан ой-пикирни билдүридиған, мәлум аһаң билән ейтилидиған сөзләрниң топи-

3. 3. Яхши тепип сөзләйду, яман….

4. бизгә мәдәнийәт-маарип, илим, әдәбият — аталғулири қайсу тилдин киргән?

5.«Муһәббәтнамә вә меһнәткам» кимниң?

1.Кто ходит в каменой рубахе?

2.Что с земли не поднимаешь?

3.Без языка, без голоса, а все расскажет

4.Пять братьев – годами равные, ростом разные

5.Кто в году четыре раза переодевается?

1.Why did the Romans call Britain “Albion”?                                                                                                             2. What is the name of the highest mountain?                                                                                                                  a) on the British Isles;   b) in Wales;    c) in England.                                                                               3. What are the Highlands of Scotland like?                                                                                                                      4. What animals can one see in the Highlands?                                                                                                                     5. In which part of the country are Britain’s greatest shipyards situated?

1Бөлүм.

ІІтоп тапшурмилири.

1. Ғериплар һекаяти» — Топлимини язған ким?

2.Муһәммәтимин Ғожамқул оғли Хирқитийниң дастани

3. «Йүсүп-Зуләйха» қиссиси кимниң ?

4.Алмутида уйғур кәспий театри қайсу драмиси билән    ечилди?

5.Уйғур йезиғидики ядикарлиқларниң бөлүнүши

6.Сама не ем, а людей кормлю

7.В маленьком амбаре лежит 100 амбаров

8.Меня бьют, колотят, режут, а я все терплю, людям добром плачу.

9.Всю жизнь ходят в обгонку, а обогнать друг друга не могут

10.Какой знак необходимо поставить в словах из сказки «12 месяцев», чтобы спасти человеку жизнь: «Казнить нельзя помиловать»?

11. 11. Why is Wales often called the “land of songs”?                                                                                                                        

12. 12. What is the name of the Scottish lake in which there is supposed to be a monster?                                                

13. 13. What is the name of the English town where William Shakespeare was born?                                                      

14. 14. What is the name of the poet who was called “The Father of English Poetry”?                                                    

15. 15. In what books do the following characters occur?                                                                                                    

16. a) The White Rabbit; b) Friday. 

1Бөлүм.

ІІІтоп тапшурмилири.

1.Су немә үчүн тартилиду?

2.Көпни дәп аздин қуруқ қапту. Растини ейтқан қутулиду. Ялған ейтқан тутулиду-астиға сизилған сөзләр қандақ сөзләр?

3.Ач бала тоқ бала билән ойнимайду, тоқ бала ач болимән дәп ойлимайду-мақалму, тәмсилму?

4. Уйғур тилида томурниң алдидин келидиған қошумчилар бар

5. Қедимий уйғур тилини қолланған уйғур дөләтлири:

1.Самостоятельная часть речи, обозначающая действие предмета (глагол).

2.Раздел науки о языке, в котором слово изучается как часть речи (морфология).

3.яркое, образное определение (эпитет)

4.употребление слова в переносном значении (метафора)

5.противопоставление событий, героев (антитеза)

1. What sports have originated in Britain?                                                                                                                             2. Which is the most popular British sport?                                                                    3. Why are public holidays in Britain called “bank holidays”?                                                                                            4. What is “high tea”?                                                                                                                                                                    5. When did the  Great Fire of London take place?

2-Бөлүм.

Шәрти: Үч тилда 5тин-15соалға жавап бериду. 2-бөлүмдин кейин талланма топлар қалиду. Талланма топқа көп пай алған топ кириду.

Ітоп тапшурмилири.

1.Адамдын көркү- акыл.

Адамдын көркү баш болот, кабактын көркү каш болот.

Абийирдүү жигитке ажалдуу кийик жолугат- қайсу тилда йезилған? Тәржимиси

2. Диний ядикарлиқлар

3.109 яшқа кирип вапат болған әдип ким?

4.«Деризилиригә қәғәз чапланған, күн чиқишқа қариған ян бағирдики зәй, қараңғу өй бизниң өй еди. Таладин даланға кирисән, даландин өйгә кирисән, өйгә киргәндин кейин, оң булуңда мәш, сол булуңда манта очақ, күн чиқишқа қарап турған кичиккинә деризә»-мәтин ким һәққидә, қайсу әсәрдин елинған үзүндә?

5.«әнсиримәк»-сөзиниң мәнадашлири

1. уподобление одного предмета другому (сравнение)

2.приписывание свойств человека неживому предмету (олицетворение)

3.– Делать из мухи слона (преувеличивать). 4.– Два сапога – пара (очень похожи). 5.– Заблудиться в трёх соснах (не разобраться в чём-то простом).

6. What countries made early settlements in America?                  

7. Who were the Pilgrim Fathers?

8. Who was the first American President? When did he become President of the USA?    

9. What does the Statue of Liberty in New York Harbour commemorate?    

10. What is the national flag of the USA called?

2-Бөлүм.

ІІтоп тапшурмилири.

1.Дарин уни зорлап бир соланға бәрмәкчи болиду. Бақи жигит зинданни бузуп, уни  елип қачиду. Черикләр   қоғлап, Бақи  улар билән күрәштә қолға чүшиду. …  салда Или дәриясидин  өтүп, қечип қутулиду вә бир малчи момай билән бовайниң  өйини паналайду. Лекин буни билгән черикләр уларни қийниғанда …..  черикләргә өз ихтияри билән берилиду. Уни Далояға хотунлуққа бериду. ……. уни өлтүрүп қачиду. Кәтмән тағлирини маканлайду.  Гүлмәт бовай ….. ғәмхорлуқ қилиду. ….. өз йеригә қайтмақчи болғанда қолға чүшүп, мойтуңзида жазалиниду. –1.ким һәққидә? қайсу әсәрдин елинди? әсәрниң муәллипи ким?

2.Ярдәмчи сөзләр нәччигә бөлүниду?

3. Садир Палван ким?

4.Беши қетип, немә қилишини билмигән бу бала бир чөлдә кетип барса, егизлиги он ғулач, кәңлиги бәш ғулач қәвәтму йоған бир девиниң келиватқанлиғини көрүпту. Қариса, девә

күлүп, хошал келиватқан; күлгәндә бир калпуги асманда, бир калпуги йәрдә сөрүлүп маңидекән. Қорққинидин немә қилишини билмигән балиму девиниң алдиға күлүпла берипту- ғәйри — тәбиий көрүнүшни ениқла.

5.Сүрәт һәққидә сөзләп бериңлар.

6.– Ходить на голове (шалить, беситься). 7.– С глазу на глаз (наедине, без свидетелей). 8.– Ни в зуб ногой (ничего не знать). 9.– Путаться под ногами (мешать). 10.– Плевать в потолок (бездельничать).

11. 11. What is the Day of National independence in the USA? 12. What university is the oldest in the USA?                                                                                                                        13. What monument in Washington is called “the pencil”?                                                                                               14. When did Canada become independent?                                                                                                                         15. What are the aboriginal people of New Zealand called?

2Бөлүм.

ІІІ топ тапшурмилири.

1.Әгәшмә бөләкләрни атаңлар

2.Илия Бәхтия «Туғулған йәргә көз салсам» шеириниң    мавзуси

3.Ж. Босақовниң «Көч-көч» романи немә һәққидә

4.Ғәзәл жанри тоғрисида немә билисиләр?

5.Хәлиқ еғиз ижадийитиниң түрлирини атаңлар

6.– Два сапога – пара (очень похожи). 7.– Заблудиться в трёх соснах (не разобраться в чём-то простом). 8.– После дождичка в четверг (никогда или не очень скоро). 9.– Во всё горло (очень громко). 10.– Повесить нос (огорчиться).                                                                                                          

   11.On what river is the capital of the United States situated?                                                                                             12. What is the largest river in the USA?                                                                                                                                13. A British billion is one million million(1.000.000.000.000). What is a billion in the USA?            

14. 1 Which is the largest state in the USA? Which is the smallest one?                                                                              

15. 1 What animals is a symbol of the US government?

3-Бөлүм.

І-ІІ-ІІІтоп тапшурмилири.

Шәрти: Үч тилда мәтинни авдуриду. (Аударма жұмысы)

Табиғат — тіршілік көзі. Жыл мезгілдерінің өзгеруі де, табиғатты одан әрі әсерлейді. Әр жыл мезгілі әр қилы. Төрт жыл мезгілі бізге төрт түрлі ғажайып күйін сыйлайды.! Бау-бақшада өскен жеміс-жидектердің иісі мұрын жарады. Жайқалып өскен түрлі гүлдер көзге өз кереметтігін сыйға тартады. Аспаннан күннің көзі түскенде, жердің жүзі қуана қыбырлайды. Көлдер қойнын ашса, қаңқылдап оған құстар қонар. Табиғатты қорғау- табиғатты аялау әр адамның міндеті. Үлкен- кіші әрдайым оны таза ұстап, құрмет тұту қажет. Оның бізге қаншалықты қажет екені баршамызға мәлім.

4-Бөлүм. «Әқиллик бала»- чөчиги бойичә мультфильм көрситилиду.

Шәрти:Мультфильмни көрүп, тәһлил ясаңлар. (Үш тілде)

5-Бөлүм.Сүрәт билән иш.

Шәрти: Сүрәткә қарап мәтин түзүш. (Үш тілде)

Йәкүн чиқирилиду.