Ашық сабақ. География. Күн - күндізгі жұлдыз.
Сабақтың тақырыбы: Күн - күндізгі жұлдыз. Күннің құрылысы және негізгі сипаттамалары. Күн - Жер байланысы.
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік мақсаты: Оқушы білімін, іскерлігін, дағды деңгейін бақылау, бағалау. Күннің құрылысы және негізгі сипаттамаларымен таныстырып солар туралы түсінік қалыптастыру.
2. Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығы мен оны игерудегі іскерлік пен дағдыны бақылау.
3. Тәрбиелік мақсаты: Адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, табиғатты аялауға, сыйластық пен әдептілікке баулу.
Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру, жалпылау
Сабақтың әдіс - тәсілдері: Әңгіме, лекция, дискуссия, кітаппен жұмыс.
Сабақтың көрнекіліктері: плакаттар, суреттер,
Сабақтың барысы:
І. ДК. Ұйымдастыру кезеңі:
Сәлемдесу; Оқушыларды түгендеу; Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
ІІ. ДК. Үй тапсырмасын тексеру, қайталау.
А) теориялық білімдерін тексеру. Ә) практикалық тапсырмаларын тексеру. Б) есептерін тексеру.
ІІІ. ДК Білімді жан-жақты тексеру./ ІV. ДК. Жаңа материалды қабылдауға әзірлік, мақсат қою.
Бүгінгі негізгі мақсатымыз оқулық бойынша Күннің құрылысы және негізгі сипаттамаларымен танысамыз.
1. Жұлдыздар қандай энергия көздерінің есебінен жарық шығарады?
2. Оптикалық қос жұлдыздар жылтырауының өзгеру қисығын тұрғызуға бола ма?
3. Аса жаңа жұлдыздар жылтырауының өзгеруі неден болады?
4. Цефейдтер арқылы жұлдыздың массасын анықтауға бола ма?
5. Пульсарлар айнымалы жұлдыздардың қандай түріне жатады?
V. ДК. Жаңа материалды меңгерту: Күннің құрылысы
Барлық жұлдыздар тәрізді Күн - қызған газ шар. Негізінде ол 10% (атомдардың санына қарай) гелий қоспасы бар сутегінен тұрады. Өзге элементтердің бәрін қоса алғандағы атомдарының саны шамамен 1000 есе кіші. Сөйтсе де, масса жағынан осы ауырырақ элементтерге Күн массасының 1 - 2%- і келеді.
Күндегі заттар күшті иондалған, яғни атомдар өздерінің сыртқы электрондарынан айрылған. Ол электрондар иондалған газдың - плазманың еркін бөлшектеріне айналады.
Күн затының орташа тығыздығы r 1400 кг/м3. Осы мән су тығыздығымен шамалас та, Жер бетіндегі ауа тығыздығынан мың есе артық. Дегенмен, Күннің сыртқы қабаттарында тығыздық орташа тығыздықтан миллион есе кіші де, ал центрінде 100 есе артық.
Күннің центріне бағытталған гравитациялық тартылыс күштерінің әсерінен оның қойнауында зор қысым пайда болады.
Егер Күн ішіндегі зат біркелкі таралған және тығыздық барлық жерде орташаға тең болса, онда ішкі қысымды есептеу оңай болар еді.