Дизентерия дегеніміз өткір ішек инфекциясы, шигелла бактерияларымен туындаған, негізінен ішектің шырышты қабығындағы патологиялық үдерістің басым орналасуымен сипатталады. 

Дизентерия – фекальді-оральді механизмімен берілетін ауру. Аурудың берілу жолдары жуылмаған көкөніс, тағамдар,залалданған су, тұрмыстық заттар есік тұтқалары лас қол арқылы беріледі. Дизентерия барлық жас топтар қабылдауға бейім инфекция, бірақ балалар жиі аурады. 

Дизентерияның қоздырғыштары – шигелла, қазіргі уақытта төрт түрі бар. Дизентерияның резервуары мен негізгі көзі адам – науқас немесе асимптоматикалық тасушы. Дизентерияның жеңіл немесе тазартылған түрі бар науқастарда эпидемиологиялық маңызы бар, әсіресе, азық-түлік және тамақ өнеркәсібіне қатысты. Адамдардың инфекцияға жоғары табиғи сезімталдығы бар, дизентерияны ауыстырғаннан кейін тұрақсыз типке тән иммунитет пайда болады. Шигела ас қорыту жүйесінің тамағына немесе суына қосылады және қос нүктеге жетеді, ішінара шырышты қабығына еніп, қабыну реакциясын тудырады. Қазіргі уақытта дизентерия клиникалық классификациясы қолданылады. Клиникалық ағымына байланысты дизентерия жедел және созылмалы деп екіге бөлінеді. Жедел дизентерия бірнеше күннен 3 айға дейін және 3 айдан ұзаққа созылатын болып бөлінеді. 

Ауру жиі жедел түрде өтеді. Аппетиті төмендейді, мүлдем болмауы мүмкін. Науқастар іштің ауырсынуына шағымданады, бастапқыда төгілді, кейінірек оң жақ мықын аймағына және төменгі ішегіне шоғырланған. Дәреттің жиілігі аурудың ауырлық дәрежесіне байланысты. Дизентерия үш айдан астам жалғасады, созылмалы деп танылған. Көптеген жағдайларда дизентерия дисбиоздың дамуына ықпал етеді. Ең нақты әдіс бактериологиялық диагноз болып табылады. Диагностикалық шара ретінде, процестің маңыздылығын және дәрежесін анықтау үшін әртүрлі зертханалық әдістер қолданылады. Дизентерияның жеңіл формалары амбулаториялық негізде емделеді, стационарлық емдеу ауыр инфекцияға ұшыраған адамдар үшін көрсетіледі, күрделі формалар. Сондай-ақ, эпидемиологиялық белгілер үшін ауруханаға жатқызылды, кәрілік кезінде, созылмалы аурулары бар, және өмірдің бірінші жылындағы балалар. 

Пациенттер жылу және уыттану үшін төсек орындарында демалады, диеталық тағам (өткір кезеңде – диета №4, диареяға ұшыраған – кесте №13). Жедел дизентерияның этиотропты терапиясы 5-7 күн бойы бактерияға қарсы агенттерді тағайындаудан тұрады (фторквинолонды антибиотиктер, тетрациклин сериясы, ампициллин, котримоксазол, цефалоспориндер). Антибиотиктер ауыр және қалыпты нысандар үшін тағайындалады.Қажет болған жағдайда детоксикация терапиясы жүргізіледі.Созылмалы дизентерия да емделеді, өткір, бірақ антибиотикалық терапия әдетте тиімді болмайды. Терапевтік клизмаларды тағайындау ұсынылады, физиотерапияны емдеу, қалыпты ішек микрофлорасын қалпына келтіру үшін бактериалды құралдар. Болжам негізінен қолайлы, дизентерияның өткір түрлерін дер кезінде кешенді емдеу кезінде, процестің созылмалығы өте сирек. Кейбір жағдайларда инфекцияның берілуінен кейін ішектің қалдық функционалды бұзылулары сақталуы мүмкін (диссентерлік колит). 

Инфекция көзін табу үшін беріру жолын табу, организімнің резистенттілігін көтеруге бағытталған шаралар қажет. Ерте диагнозы анықтау және адекватты дұрыс емдеу. Дизентерияның алдын алу негізінен жалпы шаралар күнделікті өмірде санитарлық-гигиеналық нормаларды сақтауды білдіреді, тамақ өнімдерін өндіру және қоғамдық тамақтандыру, су көздерінің мониторингі, ағынды суларды тазарту атап айтқанда, медициналық мекемелердің ағынды суларын дезинфекциялау.

М.САТЫМБЕКОВА,

Әл-Фараби аудандық СЭББ жетекші маманы