Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Денсаулық сақтау саласындағы ынтымақтастық жөніндегі Кеңесінің 35-ші мерейтойлық отырысы аясында Түркістанда ҚР Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғинияттың төрағалығымен «Цифрлық денсаулық сақтау мен телемедицинаны дамыту» атты дөңгелек үстел отырысы өтті. Отырысқа Түркістан облысы әкімінің орынбасары Арман Сәбитов, Түркістан облысы қоғамдық денсаулық басқарма басшысы Марат Пашимов, ТМД денсаулық сақтау саласындағы ынтымақтастық жөніндегі кеңестің мүшелері, ТМД электрондық денсаулық сақтаудың ұлттық жүйелерін интеграциялау мәселелері жөніндегі жұмыс тобының мүшелері және Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Ресей, Тәжікстан, Түркіменстан және Өзбекстанның өкілетті өкілдері, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Еуропалық өңірлік бюросының, Еуразиялық даму банкінің цифрлық бастамалар дирекциясының өкілдері, сондай-ақ ТМД Атқарушы комитетінің өкілдері қатысты.

Іс-шараны ҚР Денсаулық сақтау министрлігі және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының Атқарушы комитеті ұйымдастырды.

Іс-шара 1992 жылғы 26 маусымда құрылған кеңес шеңберінде ТМД – ға қатысушы мемлекеттердің өзара іс-қимылының 30 жылдығы белгісімен өтуде. Достастықтың 10 елі - Армения, Беларусь, Қазақстан, Қырғызстан, Молдова, Ресей, Тәжікстан, Түрікменстан, Өзбекстан және Украина халық денсаулығын сақтау саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойды.

Бұл отырыс 2022 жылы Қазақстан Республикасының ТМД-ға төрағалығы шеңберінде өткізіледі.

Іс-шараға ТМД-ға қатысушы мемлекеттердің денсаулық сақтау министрлері, бас мемлекеттік санитариялық дәрігерлері, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Еуропалық өңірлік бюросының директоры Х.Клуге, сондай-ақ ТМД Атқару комитетінің өкілдері қатысады. ТМД-ның 8 елінен барлығы 70-ке жуық қатысушы.

Отырысты ашқан ҚР Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният 2022 жылы Қазақстан Республикасы Беларусь Республикасы мен Қырғыз Республикасының тең төрағалығы жанындағы ТМД денсаулық сақтау саласындағы ынтымақтастық жөніндегі Кеңеске, Кеңес мүшелерінің, базалық ұйымдар мен комиссиялар басшыларының, сондай-ақ ТМД Атқарушы комитетінің белсенді қолдауына төрағалық еткенін атап өтті. Ағымдағы жылы Кеңес аясында 24-тен астам іс-шара өткізіліп, 100-ден астам мәселе қаралды.

"Кеңестің халықаралық ынтымақтастығы медициналық ғылым мен практиканың өзекті мәселелерін шешуде үкіметаралық ұйымдардың, жекелеген медициналық мекемелер мен мамандардың күш-жігерін біріктіру мақсатында Денсаулық сақтау мен медицина ғылымы проблемаларының кең спектрін қамтитыны жөн. Біздің халықаралық әріптестеріміз дәстүрлі түрде Парламентаралық ассамблея, ДДСҰ, ЮНЕСКО, ЕЭК және ТМД-ның басқа да ұйымдары болып табылады.

Сондай-ақ, ол Кеңестің COVID-19-ға қарсы іс-қимыл, туберкулездің таралуы, инфекциялық қатерлерге қарсы күрестің бірыңғай өңірлік жүйесін қалыптастыру, онкологиялық патологиясы, қант диабеті бар пациенттерге медициналық көмек көрсетуді ұйымдастыру, трансфузиологиялық көмекті дамыту және электрондық денсаулық сақтауды дамытудағы жұмысының маңыздылығын атап өтті

ҚР ДСМ-нің басшысы отырыс барысында қазіргі Қазақстан әлемдік үрдістерден тыс қалмайтынын және медицина саласы ауруларды анықтау, алдын алу, ден қою және бақылау саласында жаңа білімді қалыптастыру және практикалық шаралар әзірлеу үшін цифрлық құралдарды белсенді пайдаланатынын айтты. 

- Пандемия Қазақстан үшін қоғамдық денсаулыққа байланысты төтенше жағдайларға дайындық және онымен күрес саласындағы процестер мен деректерді цифрландыруға көбірек көңіл бөлуге түрткі болды, - деп атап өтті А.Ғиният.

ҚР ДСМ-нің Электрондық денсаулық сақтауды дамыту департаментінің директоры Фархад Бекболатов дөңгелек үстелге қатысушыларды денсаулық сақтау жүйесінің барлық деңгейлерінде пандемиямен күресу үшін белсенді пайдаланылған, Қазақстанда іске асырылған бірнеше цифрлық жобалар туралы хабардар етті. 

- Қазақстан Республикасының электрондық денсаулық сақтауды дамыту стратегиясы монополиясыздандыру және орталықсыздандыру қағидаттарына негізделген денсаулық сақтауды ақпараттандыру саласындағы шешімдердің ашық нарығын қалыптастыруға қайта бағдарланған болатын, - деді өз сөзінде Ф.Бекболатов.

5,8 мыңнан астам мемлекеттік денсаулық сақтау объектілерінде медициналық ұйымдардың IT-инфрақұрылымы дамыған (98 %), медициналық ақпараттық жүйелер (98,2 %), мобильді және веб-қосымшалар (20-дан астам) енгізілген, оларды интеграциялау жүзеге асырылған. Тұрғындар үшін пациенттің жеке кабинетіндегі eGov электрондық үкімет порталындағы және eGovMobile мобильдік қосымшасындағы бірқатар цифрлық сервистер іске асырылған. Олар: вакцинация паспорты; «Вакцинация», «вакцинацияға жазылу»; клиникалық қызметтерді көрсету бағыттары мен нәтижелері; электрондық рецептілер; ауруханаға жатқызу жолдамалары мен үзінді көшірмелер. Цифрлық трансформация аясында eHealth электронды денсаулық сақтаудың жаңа сандық архитектурасына көшу жұмыстары басталды. 

- Денсаулық сақтауды цифрландыру саласын трансформациялаудың негізгі міндеті Министрліктің, оның ведомстволық бағынысты ұйымдарының, медициналық ұйымдардың ақпараттық жүйелерін біріктіру болып табылады. Бұл цифрлық денсаулық сақтаудың мақсатты архитектурасын құру, дербес медициналық деректерді рұқсатсыз жариялау және тарату қаупін болдырмау және медициналық ұйымдар арасында клиникалық деректермен алмасу үшін қажет, - деп толықтырды ҚР ДСМ-нің Электрондық денсаулық сақтауды дамыту департаментінің басшысы.

Бұл ретте eHealth электрондық денсаулық сақтау архитектурасы азаматтардың денсаулығына арналған ұлттық электрондық паспортты толыққанды және жан-жақты қалыптастыруға ықпал етеді, бұл азаматтардың қажеттіліктеріне бағдарланған медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігін арттыруды, сондай-ақ пациенттердің денсаулық жағдайын үздіксіз бақылауды жүзеге асыруға және медициналық сервистерді ұсынуға көшуді қамтамасыз етеді.

Медициналық қызмет көрсету сапасын бағалау үшін пациенттермен кері байланысты ұйымдастыру қажеттілігін ескере отырып, статистикалық деректерді жинау, сақтау және ұсынудың цифрлық технологияларына құрылған медициналық ұйымдар пациенттерінің қанағаттануын қадағалаудың әртүрлі жүйелері жоспарлы түрде енгізілуде. 

Жақын арада медициналық бейнелер мен зертханалық зерттеулер үшін қойма құру, медициналық ұйымдар арасында клиникалық деректермен алмасу сервисі, мемлекеттік медициналық мекемелерді дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету процесін автоматтандыруды жүргізу жоспарланып отыр.

eGovMobile мобильді қосымшасында жаңа «eGov.Densaulyk» бөлімі әзірленуде, ол халыққа арналған неғұрлым ауқымды ақпаратты, атап айтқанда донорлық мәртебесі (өмір бойғы); электрондық рецептілер; медициналық су таратқыштар туралы мәліметтер; жүкті әйелдерді есепке алу; диспансерлік есепке алу; емдеуге жатқызу фактісі; вакцинациялау; зертханалық зерттеулер нәтижелері; көрсетілген клиникалық-диагностикалық қызметтер және еңбекке жарамсыздық парақтары бойынша ақпаратты қамтиды. Денсаулық сақтау саласына қатысты барлық ақпарат eGovMobile бір бөлімінде біріктіріліп, азаматтарға қолжетімді болады. Азамат өзінің медициналық деректеріне жылдам қол жеткізе алады, бұл медициналық көмек көрсетудің ашықтығын қамтамасыз етеді.

- Ағымдағы жағдай бізге 2025 жылға дейінгі Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау стратегиялық міндеттерінің негізіне айналған денсаулық сақтауды цифрландыруды дамытуда жаңа сын-қатерлер туғызады. Үш стратегиялық басымдық айқындалды - медициналық көмек алу кезінде теңсіздікті төмендету; медициналық көмектің қолжетімділігі мен медициналық көмектің сапасын арттыру, - деп атап өтті Ф.Бекболатов.

Сондай-ақ, Беларусь Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Мамандандырылған медициналық көмек басқармасының бастығы Татьяна Санукевич, Қырғыз Республикасы Денсаулық сақтау министрінің цифрландыру жөніндегі орынбасары Нурайла Шериева, Ресей Федерациясы Денсаулық сақтау министрлігінің Цифрлық даму және ақпараттық технологиялар департаменті директорының орынбасары Олия Артемова, Тәжікстан Республикасы Денсаулық сақтау және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің цифрландыру жөніндегі бас маманы, ТМД электрондық денсаулық сақтаудың ұлттық жүйелерін интеграциялау мәселелері жөніндегі жұмыс тобының мүшесі Манучехр Шамсуллозода, Өзбекстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі жанындағы «IT-MED» ЖШҚ директоры Артур Хакимовөз елдерінде цифрлық денсаулық сақтаудың дамуы туралы хабардар етті.

"Құрметті кеңес мүшелері, комиссиялардың, базалық ұйымдар мен жұмыс топтарының құрметті басшылары, сіздердің қолдауларыңыз бен бірлескен күш-жігеріңіздің арқасында биылғы жылы біз бірқатар мәселелерді шешіп, Достастық мемлекеттері азаматтарының денсаулығы үшін нәтижелі жұмыс жасай алдық!"- деп қорытындылады А.Ғиният.

Отырыс аясында көптеген сұрақтар COVID-19-ға қатысты тақырыптарға арналады, олар: коронавирустың өршуі кезіндегі психикалық денсаулық және психоәлеуметтік қолдау, пандемия кезінде пациенттерге медициналық көмек көрсету кезінде медициналық қызметкерлердің эмоционалды күйзелісі, сондай-ақ COVID-19-бен ауыратын науқастардағы психикалық бұзылулардың алдын алу, диагноз қою, емдеу және қалпына келтіру.

Отырыста сондай-ақ ұлттық қан қызметтерін ұйымдастыру және олардың жұмыс істеуі, ТМД аймағында тұрақты даму мақсаттарын орындау, инфекциялық емес аурулардың алдын алу және емдеу, цифрлық денсаулық сақтау мен телемедицинаны дамыту, сондай-ақ денсаулық сақтау саласындағы кадрлық әлеуетті арттыру және т. б. мәселелерді талқылау жоспарлануда.

Сонымен қатар, отырыста 2022-2025 жылдарға арналған Орталық Азиядағы денсаулық пен әл-ауқатты қолдаудың Жол картасы таныстырылады.

Айта кетері, форум аясында ҚР Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният өзбек әріптесі Бехзод Мұсаевпен екіжақты кездесу өткізіп, оның барысында 2023 жылға дейін денсаулық сақтау саласындағы ынтымақтастықтың негізгі бағыттарын дамыту бойынша Жол картасына қол қойылды.

Бұдан әрі отырысқа қатысушылар ДДСҰ-ның Еуропалық өңірлік бюросының директоры Ханс Клуге және ТМД-ға қатысушы мемлекеттер делегацияларының басшылары атынан "ТМД елдерінде денсаулық сақтау қызметкерлері үшін ынталандыратын жұмыс ортасын құру және жану проблемасын шешу" тақырыбындағы ток-шоуға қатысты.