«Түркістан облысының географиялық орналасуы еліміздің өзге өңірлеріне қарағанда балық шаруашылығын дамытуға қолайлы. Бізде су да, мүмкіндік теп көп. Тек әрбір істің көзін тауып жұмыс істей білсек, су айдындарын балыққа қайта толтырып, Түркістанның бұрыңғы даңқын қайта қайтаруға болады», - дейді Түркістан облыстық табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқарма басшысының орынбасары Ақжайық Хаметова.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың тапсырмасымен бүгінгі таңда талай жыл қолдаусыз, бақылаусыз қалған балық шаруашылығын мемлекет қайта қолға алуда. Ұзақ мерзімді бағдарлама жасап, субсидиямен қамтамасыз ету жолдары қаралып, бүгінде аймақта бұған ден қойған шаруалар қатары арта түскен. 

- Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына Жолдауында балық шаруашылығын дамыту мәселесін көтеріп, осы тапсырмаға орай Балық шаруашылығын дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданып, республика бойынша 270 мың тонна балық өсіру жоспары бекітілген болатын. Түркістан облысында бұл бағытта жұмыстар жүзеге асырылуда. Осы орайда өңір бойынша 2030 жылға дейін 10 жыл ішінде тауарлық балық өсіру көлемін 20 мың тоннаға, жеткізу жоспарланып отыр. Бүгінгі күні облыста тауарлы балық өсірумен айналысатын шаруашылықтардың саны 224-ке жетті. Сонымен қатар экспортқа бағыталған ірі 4 кәсіпорын жұмыс істейді. Олардың жылдық қуаттылығы 12 мың тоннаны құрайды. Жасанды жолмен өсіру бойынша Түркістан облысы республика көлемінде көш бастап тұр. Бағдарламаға сәйкес, 2024 жылға 7000 тонна балық өсіру жоспары бекітіліп, 10 айдың қорытындысымен балық сөсіру тиісті межеге жетті, - дейді ол.

Жалпы балық шаруашылығын дамытуға мемлекеттік қолдаулар қарастырылған. Атап айтқанда, мемлекет тарапынан акваөсіруді субсидиялау балық шаруашылығын дамытуға оң ықпалын тигізуде. Аталған облыстық бюджеттен өткен жылы 500 миллион теңге бөлінсе, биыл, 2024 жылы тағы да 500 миллион теңге бөлініп, 61 балық шаруашылығы субъектісінің шығыстары өтелген. Ал инвестициялық субсидиялауға 2024 жылға 237,5 миллион теңге бөлініп, тиісті жұмыстар атқарылуда. Өткен жылы «Ауыл аманаты» жобасы бойынша 24 кәсіпкерге 168,9 миллион теңге жеңілдетілген несие берілсе, биыл «Ырыс микро қаржы ұйымы» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі арқылы 232 шаруашылыққа 1020 миллиард теңге қарастырылған.

- Облыста балық шаруашылығын дамыту, жаңадан балық шаруашылықтарын құру бойынша басқарма мен балық шаруашылығы инспекциясы аудан, қала әкімдіктерінде түсіндіру жұмыстарын тұрақты жүргізуде. Айта кетейік, облыста жергілікті маңызы бар 104 су айдыны заңдастырылған. Конкурстық негізде 82 су айдыны, оның ішінде, 69 су айдыны көлде тауарлы балық шаруашылығын жүргізу үшін, 13 су айдыны кәсіпшілік балық шаруашылығын жүргізу үшін табиғат пайдаланушыларға бекітіліп берілді, 22 су айдыны резервте. Қазіргі таңда облыста 137 тоғанды балық өсіру шаруашылығы, 5 шарбақты балық өсіру шаруашылығы, 2 тұйық қондырғымен жабдықталған балық өсіру шаруашылықтары жұмыс істейді, - дейді Түркістан облыстық табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқарма басшысының орынбасары Ақжайық Хаметова.

Бүгінгі күні Түркістан өңірінде балық шаруашылығы негізінен Шардара ауданында қарқынды дамуда. Осы кәсіпті онда жолға қойған шаруашылықтың бірі – Тұрысбеков ауыл округінде орналасқан «Мөлдір» шаруа қожалығы. 10 гектар аумағы бар тоғанды балық өсірумен айналысатын шаруа қожалығы 2023 жылы іске қосқан. Қожалық жетекшісі Бекарыстанәлі Сүйінбайдың айтуынша, қазіргі таңда 6 жасанды көл жұмыс істеп тұр. Енді кәсіпкер 4 көл ашқалы отыр. Оның әрқайсысы бір гектар аумақты құрайды. Әр гектардан 10 тоннаға дейін балық алуға мүмкіншілік бар. Жылына 100 тонна балық өсіруге қауқарлы. Биыл алғашқы жыл болғандықтан 60 тонна балық өндірілсе, алдағы уақытта 100 тоннаға жеткізуді жоспарлауда. Мұнда тұқы, ақ амур, сазан секілді балық түрлері өсіріледі. Онда өндірілетін балық өнімдері Шымкент қаласындағы мейрамханаларға жеткізілуде. 

- Президентіміз жұмыс істеймін, кәсіп ашамын деген адамға бар мүмкіндікті жасап отыр. Мұның барлығы Жолдауда көтерілген. Тек жолын тауып, жұмысыңды істеп, кәсіп ашуға ешқандай біздің елде кедергі жоқ. Өткен жылы бес серіктес бірігіп «Ауыл аманаты» жобасы аясында мемлекеттен 30 миллион теңгеге жуық несие алып, шаруашылықты бастаған едік. Жұмысымыз жүріп, табыс табудамыз, - дейді шаруа қожалық жетекшісі.

Мұндай кәсіппен айналысып отырған келесі кәсіп иесі, «Әлібай» балық шаруа қожалығының жетекшісі Асан Әлібаев. Ол да жұмысын өткен жылы «Ауыл аманаты» жобасы аясында 2,5 пайыздық жеңілдетілген несие алып, бастаған. «Өткен жылы 2,8 гектар жер теліміндегі тоғанға 15 мың дана шабақ жіберілді. Былтыр 17 тоннаға жуық тауырлы балық алсақ, биыл одан да көп балық алуды жоспарлап отырмыз. Бүгінде жасанды көлдердің санын ұлғайту мақсатында жұмыстар атқарылуда. Жалпы 6 гектар аумақта жасанды 3 көлді қазу жұмыстары жүргізілуде. Жылдың соңында жасанды көлдің құрылысы аяқталып, толық іске қосылған соң, жылдық қуаттылықты 100 тоннаға жеткізуді көздеп отырмын», – деді Асан Әлібаев. 

- Негізінен балық өсірумен айналысқысы келетін азаматтар «Шардара балық мектебінде» тәжірибе алмасып, кооператив өкілдерімен серіктес бола алады. Түркістан облысындағы балық шаруашылығын үйрететін мектепке еліміздің түрлі аймақтарынан келетін кәсіпкерлердің қатары жылдан-жылға артып келеді. Мәселен, былтыр ауданда орналасқан «Хамит» ауыл өндірістік коперативін 100-ге жуық кәсіпкер тәмамдаған болса, биыл 60 кәсіпкер білім алды. Жалпы Шардара ауданы бойынша 33 балық өсіруші кәсіпкер жұмыс істеуде, - дейді  Түркістан облыстық табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқарма басшысының орынбасары Ақжайық Хаметова.