Биологиялық сағат: неліктен адамдар қартаяды?
Адамдар қартаю белгілері пайда болғанда ғана жасы өткенін мойындайды. Десек те, қартаюдың белгілері байқалғанға дейін әрекет етіп, ағзаның «жастық» қалыбын сақтамақ керек. Алғаш рет 20 жыл бұрын Роберт Голдман мен Рональд Клатз бастаған дәрігерлер сенсациялық жаңалық ашты. Олар дененің қартаюы жасушалық функциялардың төмендеуіне байланысты екенін анықтады.
Адам ағзасында биологиялық процестер үздіксіз жүреді. Адам стресске және басқа деструктивті процестерге ұшырамауы керек. Шын мәнінде, біз күн сайын денемізді елеулі сынақтарға ұшырататын факторларға тап боламыз.Ұнжырға түсуі, тұрақты стресс, теңгерімсіз тамақтану арқылы біз автоматты түрде онкология, альцгеймер ауруы, жүрек-тамыр аурулары сияқты танымал ауру түрлеріне шағымымымыз пайда болады. Біз бұрын қарттарда ғана болады деп таныған ерекшеліктер жастардан да табылуда, Бірақ қартайған адамдар жас кезіндегі зор байлығын жұтаңдатып алады. Назарларыңызға қартаюдың негізгі себептерін ұсынамыз!
Ауа құрамы
Қартаюдың барлық басқа механизмдерін тізбекті реакция арқылы автоматты түрде іске қосатын маңызды процестердің бірі – тотықтырғыш (тотығу) стресс.Алайда табиғаттың ластанған, турасы өзіміз ластаған ауаның ағзаға әсері мол. Газдардың, буланудың және қазіргі ортаның ауасының басқа да "сыйлықтарының" әр түрлі бөлшектері біздің жасушаларымызда қайтымсыз өзгерістердің пайда болуына әкеледі. Яғни, жасуша мембраналарының зақымдануынан бастап жасуша ДНҚ-ның бұзылуына дейін салдарға әкеледі.
Гормондардың жетіспеушілігі немесе бұзылуы
Гормондар – біздің ағзамыздың оркестрі. Олардың қаншалықты үйлесімді сақтауы біз "жастық капиталымызды" қорғау мәселесімен тығыз байланыста. Біздің ағзамызда гормондардың жүзден астам түрі бар. Олар ішкі секреция бездері арқылы шығарылады және қан арқылы ағзаларға өтеді. Кейбір гормондар, мысалы, тероид, адам ағзасының барлық мүшелері мен жасушаларына әсер етеді. Басқалары белгілі ағзаларға әсер етуге ие және тек бір немесе екі мүшемен байланысты. Мысалы, бүйрек қызметін реттейтін альдостерон.
Гормондардың бұзылуы ауыр ауруларға және ерте қартаюға әкеледі. Сонымен, денеде өсу гормонының жетіспеушілігі, дене тіндеріне көлем мен серпімділік береді, терең әжімдерге, шаштың жұқаруына әкеледі. Мелатонин туралы да айтуға болады, оны "жастық гормоны" деп те атайды, ол жасына қарай аз және аз шығарылады, ал оның жетіспеушілігі одан да ескі. Осылайша біз ерте қартаю тұзағына түсеміз.Тиісті гормонды алмастыратын терапия қартаюдың осы белгілерін ішінара тоқтата алады.
Энергияның жетіспеушілігі
Біз жас кезімізде денеміз қуатқа толып, өзімізді керемет сезіну үшін бәрін жасаймыз. Бұл энергияның 95%- ы митохондрия жасушаларының "электр станциясында" пайда болады. Митохондрияда біздің екі маңызды қажеттілігіміз біріктіріледі: тамақ пен ауа. Оттегінің көмегімен олар қоректік қосылыстардан энергия бөліп, оны жасушаға қажетті пішінге айналдырады. Жасы ұлғайған сайын митохондрияның қатарлары жұқарады, ал қалғандары күрт жоғалады. Оларсыз жасуша біраз уақыт энергия шығара алады, бірақ тиімді емес. Бұл дененің қартаюына әкеледі.
Молекулалардың қате байланысуы
Біздің қартаюымыздың тағы бір механизмі – коллаген мен эластин молекулалары арасында көлденең байланыстардың пайда болуы. Бұл дәнекер тінінің осы компоненттерінің икемділігі мен беріктігінің төмендеуіне ғана емес, сонымен қатар қоректік заттардың капиллярлардан жасушаларға таралуы және олардың өмірлік белсенділігінің өнімдерін тиімді жою процесін бұзады.
Скреттер ашық дереккөзден алынды.