Халықтың тарихи дамуының барысында қарым - қатынас пен қоғамдық қатынасқа түсе отырып, ырым - тыйым сөздері арқылы рухани мәдениет пен этиканы қалыптастырды. Адамдарға қатысты ырым - тыйым сөздер:

Кісіге қарап есінеме

Есеп бер әр ісіңе, білу керек түсіне.

Есінеме, қарағым, аузыңды ашып кісіге.

Ондай - ондай баланы, ақыл - есі шамалы-

• Ұртын не тілін тістеп алған адамның үйіне ашыққан кісі келеді.

• Адамның оң көзі тартса – қуанады, сол көзі тартса – ренжиді.

• Адамның алақаны қышыса – ақша ұстайды, табаны қышыса – жол жүреді.

• Адамның иегі қышыса, бір жерден дәм татады.

• Адам түшкірсе «Құдайға шүкір!» дейді.

• Мойын құянның салдарынан қарысып қалғанда, кербез кісінің сыртынан сәлем жасаса, жазылады.

• Қолынан іс келмейтін адам бір шаруа жасаса, жерден шөп алып сындырады.

• Тамақ ішіп отырған адамның ыдысына шыбын, көбелек т. б. жәндік түсіп кетсе, оның несібесі көп болады.

• Адам құлағы шуылдағанда жанындағы кісі дәл тапса, оны біреудің мақтағаны, ал таба алмаса, жамандағаны болып шығады.

• Мақтап жүретін адам тамақ үстіне келеді, ал жамандап жүретін адам дастарқан жиналғанда келеді деп санайды.

• Көзге теріскен шықса, саусақ арасынан қол шығарады.

• Ойынға ашуланған адамның басы таз болады.

• Адамға немесе малға біреу сұқтанып қараса, көз тиеді деп түкіртеді.

• Жиенін ұрған адамның қолы қалтырайды деп саналады.

• Қазақ басымыз көбеймей қалады деп адам санамайды.

• Қазақ жек көрген немесе енді көрмесем деген адамның артынан бір уыс топырақ шашады.

• Жас адамдар «басым ауырды» десе, «басына бас қосылады екен» дейді.

• Біреу қайтыс болды деп естіп, кейін бұл хабар жалған болып шықса, ол адам «көп жасайды екен» деп ырымдайды.

• Жас адам ожаумен су ішсе жарының мұрны үлкен болады.

• Қазақ «сәтті күн» деп істі сәрсенбі күні бастайды. Сейсенбі «сәтсіз күн» деп, іс бастамайды.

• Түнде үрейлі түс көрсе, қазақ таңертең жерге үш рет түкіріп, «Түс – түлкінің боғы» деп, үш қайтара айтып түкірікті оң аяғының табанымен үш рет басып таптайды. Мұнысы – тоймас қара жер жаман түсімді жалмап қойсын дегені.

• Қазақ мүшел жасын жасырады, оны басқаларға айтпайды. Себебі, мүшел жас – қатерлі жас. Тіл мен көз сұғынан сақтасын деген оймен жасын айтуға тура келсе, не асырып, не кемітіп айтады.

• Қазақ шашты далаға тастамайды, оны жерге көмеді. Құс шашты ұясына салса, адамның басы айналғыш болады.

• Қазақта қыл арқанды ұрламайды. Ұрлаған адам аспаққа асылады, оның мойнына қыл арқан түседі деп сенеді.