Үлкен қала тұрғындары 75% уақытын құлаққаппен өткізеді. Олар метро, автобуста музыка тыңдайды, кеңсе қызметкерлері артық шудан қашу үшін немесе өзге әріптестеріне кедергі келтірмеу құлаққапты қолданады. Жұмыстан соң құлаққапсыз жаттығу залына бармайды. Күні бойы құлаққапты қолданғанымызбен, оның зияны жайында сөреге қойып жатып ойланамыз.
Дыбыстың қандай түрі есту қабілетін бұзады?
2015 жылы Әлемдік денсаулық сақтау ұйымы (ВОЗ) 1,1 миллион жас музыканы өздерінің құрылғылары арқылы қатты тыңдайтындықтан, есту қабілетін бұзуы мүмкін деген мәлімдеме жасаған болатын. Әлемдік денсаулық сақтау ұйымы орташа және жоғары табысты елдерге жүргізген сараптама бойынша, 12 жас пен 35 жас аралығындағы тұрғындардың 50%-ы өздерінің смартфондары мен плеерлерінің әсерінен естіу қабілеттерінің нашарлағанын алға тарса, 40% тұрғын себебін кешкі бар, концерт пен спорт алаңдарының шулы аймақтарымен байланыстырған. Дыбыс қай кезде қауіпті болады?
Әлемдік денсаулық сақтау ұйымының зерттеуі бойынша, 8 сағат бойына үздіксіз 85 децибел дыбысты тыңдау қауіпті деп танылды. Одан бөлек, 100 децибел дыбыс қаттылығына ие болса оны 15 минутпен ғана шектеу керек.
Нью-Йорк Университеті, медицина факультетінің оториноларингологі Ричард Насс «Құлаққапқа байланысты арнайы зерттеу мен өлшем жұмыстарын жүргізген жоқпыз. Дегенмен, ереже өзгеріссіз қалады»,– деген болатын. Шулы аймақтың қаншалықты жақындығы маңызды емес, есту қабілетіне децибел деңгейі мен оны адаммен жанасу ұзақтығы әсер етеді.
15 метр қашықтағы блендер, қоқыс шығаратын көлік, зауыт цехінің жұмысы, жүк пойызының шуы – 80 децибел деңгейге жететін күнделікті өмірдегі дыбыстар. Мотоцикл, ауыл шаруашылығындағы трактор, екі километр қашықтықта ұшып бара жатқан ұшақ дыбысы – 100 децибелді көрсететін үлгілер. Егер сіз ауыр метал рокті тыңдайтын болсаңыз, "Тақтар Ойынынындағы" шайқас алаңын тамашаулады жөн санасаңыз, Джим Крамердің құйтырғы әрекеттерін дыбыстайтын сәтті жақсы көрсеңіз, онда тыңдау уақытын шектегеніңіз не дыбысты жайырақ қойғаныңыз абзал.
Одан бөлек, адамның есту қабілетін реттеуші жүйе қауіпті алдын-ала ескертеді: құлақтың зыңылы, есту шегінің ауысуы (кейде дыбыс алыстан естілгендей болады). Бұның бәрі – уақытша есту қабілетінің жоғалу белгілері.
Есту қабілетіне зияныңыз тиіп жатқанын қайдан білуге болады?
Ұлттық денсаулық сақтау институтының мәліметі бойынша, шудың кесірінен дыбысты жоғалту дәлелденген және америкалықтардың 10-нан 24%-ы бұл себептер бойынша зардап шеккен. Жиі дабыл үні, өндірістік шу, қатты дауысқа ие алаңдар – жүйкеге әсер етіп, талшықтарға зақым тигізеді және есту жүйесінің өзге бөліктеріне әсер етті. Бұндай зиян тигізу үшін күнделікті ұзақ уақыт бойына жоғары қатты дыбыс деңгейіне ие музыканы тыңдау керек. Дегенмен, бұл – мүмкін.
Адамдар өздерінің есту қабілетіне зиян келгенінін айналасындағылармен салыстырғанда дыбысты жай естігенінен байқайды. «Мысалы, теледидар дауысын естімей, өзгелерден дауысын көтеруді сұрау да – оның белгісі», – дейді Насс. Есту қабілетіне зиян келген жағдайда, оны қалыпқа келтірудің түрлі жолдарды бар. Заманауи есту аппараттары есту ддеңгейін байланысты жіктеледі
Қала тұрғындары көше мен өзге де шудан құтылу үшін құлаққаптың көмегіне сүйенуді әдетке айналдырған. Осылайша олар өздерінің санасын тыныштандырдық деп ойлай отырып, құлақтарына зақым тигізеді. Бруклинде есту қабілетін реттеу Advanced Hearing NY емханасының директоры Ривка Стром бұл әдеттің жақсылыққа бастамайтынын айтады. «Мысалы, метро. Пойыздың шулы екеніне ешкімнің күмәні жоқ. Адамдар бір-бірімен сөйлесіп жатады, пойыздың өз дыбысы, одан бөлек біреулер музыкалық қойылым көрсетеді. Сондықтан, бұл шумнан құтылу үшін адамдардың басым бөлігі өз құрылғыларының дыбысын көтереді. Нәтижесінде, есту жүйесі нашарлайды»,– дейді Стром. Адамның денсаулығы – өз қолында. Уақытында ем алу, тексерістен өту және денсаулығын бақылауда ұстау арқылы ғана қауіптің алдын алуға болады.
Дереккөз: Massaget.kz
