Өзін-өзі тексеру – сүт безі ауруларының алдын-алудың ең сенімді әдісі. Етеккір аяқталғаннан кейін, апта ішінде уақытты таңдап шомылу кезінде тексеру қажет. Қолыңызды сабындап, тік тұрып, оң қолыңызды жоғары көтеріп, сол алақаныңызбен оң кеудеңізді қолтықтан құрсақ өріміне дейін ұстап көру.

Содан кейін сол жақ емшектіде солай тексеру. Сондай-ақ, қолтық астын, сол жақ кеудені және бұғана астын тексеруді ұмытпаңыз. Егер емізіктің тығыздалғанын, түйіндерді, ауырсынуын немесе емізіктен бөліндінің шығуын байқасаңыз, шұғыл түрде дәрігерге қаралыңыз.

Өзін-өзі тексеру кезінде ескеру керек жағдайлар: сүт безінің пішінінің өзгеруі, сүт безіндерінің тығыздалуы; тығыздалған жердің үстінің дөңгелек емес тегіс болуы, терінің лимонның бұжыр қабығына ұқсап ісінуі, емізік пішінінің өзгеруі (оның тартылуы); емізіктен қанды бөліндінің шығу, сүт безерінің бірінен үнемі жағымсыздықты сезіну; сол жақтағы қолтық астындағы лимфа түйіндерінің ұлғаюы.

Сүт безінде патологиялық түйіннің болуына қандай да бір күдік пайда болған кезде әйелдердің қарау кабинетіне немесе тұрғылықты жері бойынша амбулаториялық-емханалық мекеменің гинеколог-дәрігеріне жүгіну қажет. Егер сүт бездерін тексеру нәтижесінде сіздің күдіктеріңіз негізсіз болмаса, сізге қосымша тексеру тағайындалады: УДЗ және маммография. Сүт бездерінде ісік пайда болған жағдайда диагнозды нақтылау және қажетті емдеуді одан әрі жүргізу үшін сізді маммолог-дәрігерге жібереді.

Қайталама профилактика сүт безінің фондық және обыр алды ауруларын (мастопатияның әртүрлі түрлері, фиброаден және т.б.), сондай-ақ эндокриндік жүйенің бұзылуын және әйел жыныс мүшелерінің ауруларын ерте анықтауға және емдеуге бағытталуы тиіс. Маммография – сүт бездерін зерттеудің рентгендік әдісі. Маммография сүт безінің пайда болуын бағалау (әйелдің өзі немесе тексеру кезінде дәрігер анықтаған) және сүт безінің қатерлі немесе қатерсіз ісігін болдырмау/растау үшін жасалады. Маммография сонымен қатар сүт безі қатерлі ісігін ерте анықтау әдісі болып табылады, сондықтан 50, 52, 54, 56, 58 және 60 жас топтарындағы әйелдерде СБО скринингінің басым әдісі болып табылады.

Зерттеуді жүйелі және уақтылы жүргізген кезде маммография көмегімен сүт безінің қатерлі ісігін ерте кезеңде анықтауға болады. Маммографиядағы радиациялық жүктеме өкпенің рентгенографиясына қарағанда едәуір төмен (шамамен бірнеше есе). Зерттеуді үнемі жүргізу сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін арттырмайды. Жүктілік пен емшек емізу кезінде маммография жасауға болмайды.

Маммография етеккір циклінің бірінші кезеңінде жүргізіледі. Рентгендік зерттеу диаметрі кемінде 5 мм түйіндерді анықтауға мүмкіндік береді, бұл әсіресе сүт бездері үлкен болғанда маңызды.

Өмір салтына байланысты көптеген факторлар әйелдерде сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін арттыруы мүмкін. Мұндай факторлардың қатарына мыналар жатады:

1. Аз қозғалысты өмір салты. Физикалық белсенділіктің болмауы сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупін арттырады. Үнемі спортпен шұғылдану денсаулықтың осы және басқа да аспектілеріне оң әсер етеді.

2. Гормондарды қабылдау. Етеккір тоқтағаннан кейінгі артық салмақ. Етеккір тоқтағаннан кейін артық салмағы бар әйелдерде сүт безі қатерлі ісігі жиі дамиды. Салмақты дұрыс ұстау арқылы қауіпті азайтуға болады.

3. Алкогольді тұтыну. Сарапшылардың пікірінше, алкогольді тұтыну мен сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупі арасында тікелей байланыс бар. Әйел қаншалықты көп ішсе, қауіп соғұрлым жоғары болады, сондықтан оны алкогольден толық бас тарту немесе оларды шектеулі тұтыну арқылы азайтуға болады. Әйелдер үшін алғашқы алдын-алу шараларын сақтау қиын емес. Сүт безі қатерлі ісігінің алдын алу және болдырмау мақсаты – ауыр патологияның алдын алу және болдырмау. Бастапқы профилактиканың міндеті – сыртқы және ішкі факторлардың әйел ағзасына теріс әсерін жою.

Денсаулықты қорғау және өмірді құтқару үшін, сондай-ақ халықтың мүгедектігін азайту және қартайғанда азапты жеңілдету үшін адамның бүкіл өмірлік циклі бойында салауатты өмір салтын ұстану қажет. Сүт безі қатерлі ісігінің даму қаупі бар 50 жастан 70 жасқа дейінгі әйелдер екі жылда бір рет скринингтен өтуі керек. Егде адамдар үшін қолайлы орта және ауруларды ерте анықтау, сондай-ақ алдын алу және уақтылы көрсетілетін көмек егде адамдардың әл-ауқатын жақсартады. 

Қарлығаш ОМАРОВА,

Түркістан облысы Денсаулық сақтау басқармасының бас штаттан тыс онкологы