Соңғы жылдары автомобилизацияның күрт өсуінен «ұлттық апат» сипатына ие көптеген проблемалар жол-көліктік жарақаттанулардың туындауына алып келді. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының болжамдарына сәйкес, 2030 жылға қарай жол апаттары инфекциялық генез мен қант диабеті ауруларынан кейінгі адам өлімінің 7-ші себебі болуы мүмкін. 

Жыл сайын 1 миллион 200 мыңнан астам адам жол-көлік оқиғаларынан (жол-көлік оқиғаларында) қайтыс болып, 20-50 миллионға жуық адам жарақат алады, бұл мәселенің шамасы мен ауырлығын көрсетеді.

Сарапшылардың мәліметінше, 2023 жылдың қаңтар-тамыз айларында Қазақстанда 8300 мың жол-көлік оқиғасы тіркеліп, 1500 адам қаза тапқан. Соңы осындай қайғылы апаттарға апарып соқтырған жол ережесін сақтамаудың салдарынан 11 мың 900 адам зардап шеккен, яғни жарақат алған. Олардың 2400-і кәмелетке толмағандар. Бұл қорқынышты статистика тұрғындардың жол қозғалысы ережелерін білмейтіндігін және жол қозғалысы жағдайына дұрыс бейімделе алмайтындығын дәлелдейді. Азаматтардың жол-көлік оқиғаларының жарақаттарының алдын алу мәселелеріне жеткіліксіз көңіл аудару салдарынан туындайды.

Сондықтан елімізде жол-көлік оқиғаларынан болатын жарақаттардың алдын алу үшін көлік жүргізушілермен қатар жаяу жүргіншілер, балалар, жасөспірімдер мен жастар арасында жол ережесін сақтау, алкогольден бас тарту, уақытылы тасымалдау, алғашқы көмек көрсету және басқа да іс-шаралар арқылы қоғамның барлық мүдделі тараптарының күштерін нығайту қажет.

Жол қозғалысы ережелерін сақтауда ата-аналар балаларға үлгі болуы керек. Атап айтқанда:

1. Үйден шыққан кезде егер үйдің кіреберісінде қозғалыс болса, жақындап келе жатқан көліктің бар-жоғына баланың назарын аударыңыз. Егер кіреберісте көліктер болса немесе ағаштар өсіп тұрса, қозғалысты уақытша тоқтатыңыз және ешқандай қауіп жоқ екеніне көз жеткізу үшін айналаңызға қараңыз.

2. Тротуарда жолдың екі жағында да болса, оң жағымен жүріңіз. Егер тротуар жолдың бір жағында ғана болса, ересек адам баланының жүгіріп кетпеуін бақылауында ұстап, жол жағында қозғалуы тиіс. Тротуар жолға жақын болса, ата-ана баланың қолын ұстауы керек. Баланы тротуармен жүруге үйретіңіз.

3. Жолдан өтуге дайындалуды үйретіңіз. Бар болса, тек бағдаршам бар жерден жаяу жүрушілерген көк жанғанда ғана өтуді көрсетіңіз. Бағдаршам болса да, болмаса да тоқтап, жол бөлігіне көз салып көлік қоғалысын бақылауды үйретініз. Өз қозғалыстарыңызды баса айтыңыз: жолды қарау үшін басыңызды бұрыңыз. Жолды тексеру үшін көлікті тоқтату, автокөліктерді өткізу үшін тоқтау керектігін, балаңызды қашықтыққа теңестіруге, жақында келе жатқан машиналарды ажыратуға үйретіңіз. Баламен тротуардың шетінде тұрмаңыз. Балаға көліктің бұрылуға дайындығын, көліктердегі бұрылыс сигналдары туралы айтып беріңіз. Автокөліктің өтпелі кезеңде қалай тоқтайтынын көрсетіңіз, себебі ол инерция арқылы қозғалады.

4. Жолды бойын кесіп өту кезінде тек жаяу жүргіншілер өткелімен немесе қиылыспен өтіңіз. Көлік жоқ болса да, тек жасыл жарық шамына жүріңіз. Жолдан өтіп жатып сөйлеспеңіз. Асықпаңыз, жүгірмеңіз, бірқалыпты жолдан өтіңіз. Алдын-ала көшеге қарамай, баламен көліктер немесе бұталар арасынан жолдың жүріс бөлігіне қарай шықпаңыз. Балаға көлік жоқ болсада жолдан абайлап өту қажет екенін, себебі, көлік ауладан немесе шолақ көшеден шығуы мүмкін екенін түсіндіріңіз.

5. Көлікке отырғызу және түсіру кезінде алдымен баладан бұрын шығыңыз. Өйткені бала құлап немесе жолға шығып кетуі мүмкін. Есікке қарай көлік толық тоқтағаннан кейін ғана жақындаңыз. Тоқтау зонасы – қауіпті орын, сондықтан баланы мұқият болуға үйретіңіз.

Асхат УСЕРБАЕВ,

Түркістан облысы Денсаулық сақтау басқармасының бас штаттан тыс балалар травматолог-ортопеды